Abuzalova M

ichi 
qorong„i edi 
(mustaqil ma‟noda) – 
Hafta 
ichi 
serg„alva o„tdi 
(yarim 
ko„makchi); 
To„rtburchakning 
tomon
lari teng bo„ladi 
(mustaqil 
ma‟noda) – 
Universitet 
tomon 
yo„l oldim
(yarim ko„makchi)), yarim 
bog„lovchilar (
Sizga 
bir 
so„z aytgani keldim 
(mustaqil ma‟noda) – 
Botirali 
bir 
menga, 
bir 
o„tirganlarga qaradi 
(yarim bog„lovchi)ni misol 
keltirish mumkin. 
Darajali ziddiyat 
a‟zolari kamida uchta til birligi orasida bo„lib, 
bir belgining o„sib borishiga ko„ra a‟zolar qator hosil qiladi. Darajali 
ziddiyat ham tilning barcha sathlarida uchraydi. Masalan, 
fonetikada: 
unli fonemalar tilning ko„tarilish darajasiga ko„ra 
ziddiyat hosil qiladi: 
[o]~ [o„]~ [u]
; 
leksikologiyada: 
ijobiy baho belgisining 
[tuzuk]
dan 
[ajoyib]
ga 
qarab yoki nutqiy faoliyat fe‟lining 
[shivirlash]
dan 
[hayqirish
]ga qarab 
o„sib borishi ziddiyat hosil qiladi: 
[tuzuk] 
~ 
[durust]~ 
[yaxshi]~[ajoyib]; [shivirla]~ [pichirla]~ [ayt]~ [gapir]~ [baqir]~ 
[hayqir
]; 
yoki 
salbiy 
baho 
belgisi: 
[
anqоv]~ 
[mеrоv]~[оvsar]~[kalvak]~[pandavaqi], 
[go„l]; 
[kekkaygan] 
~ 
[gerdaygan] ~ [kerilgan] ~ [dimog„dor] ~ [kalondimog„] ~ [kerik] ~ 
manman~ [takabbur] 
morfologiyada
: 
[harakat nomi] ~ [sifatdosh] ~ [ravishdosh] 
(fe‟lnini o„zgalash darajasiga ko„ra belgisi asosida) kabi darajali 
ziddiyatlar hosil qilinadi. 
Darajali ziddiyatlar muayyan tilning lug„at boyligini o„rganishda 
muhim ahamiyat kasb etadi. Sababi, darajali ziddiyatlar tilning lug„at 
tizimida nihoyatda keng tarqalgan. Masalan, 
[buzoq]~[g„unajin]~[sigir]; 
[lahza]~[оn]~[sоniya]~[daqiqa]~[sоat]~[kun]~[sutka]~[hafta]~[оy]~ 
[yi] ~ [asr] ~[era]