Abu rayxon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti geologiya va konchilik ishi

Klivaj xilari: a-qatlamlanishga parallel, kesuvchi klivajlar:
b-yelpig'ichsimon; d-teskari yelpig'chsimon; e-S simon; f-parallel oqish klivajlari 
(A.Ye.Afixaybv bo'yicha).
klivajlar qatlamlanish chegaralarini ham kesib o'tgan va bunna o‘q tekisligiga 
parallel joylashgan bo'ladi. Oqish klivajlarining bu xususiyatlari burmali 
strukturalami o'iganishda katta ahamivatga ega bo'ladi. 
0‘q tekisligi tik joylashgan simmetrik burmalarda oqish klivajlari 
yuzalarining qiyaligi burma qanotlarining yotish burchagiga nisbatan har doim 
katta bo‘ladi. Izoklinal burmalarda burma qanotlari va klivaj yuzalari o'zaro 
parallel bo'ladi. Asimmeirik burmalaming to‘g‘ri yotuvchi qanotida klivaj yuzalari 
qiyaligi uning yotish burchagidan katta va to'ntarilgan qanotining yotish 
burchSgidan kichik bo'ladi. Klivajlaming mana shu xususiyatiga qarab 
qatlamlarning to'g'ri yoki to'ntarilib yotganligini aniqlasa bo'ladi. 
Planda klivajlaming yo‘nalishi burmalaming o‘q chizig'iga parallel holda 
mos tushgan bo'ladi. 
Plastikligi yuqorl bo’lgan va nisbatan qattiq tog’ jinslari almashinuvidan 
tashkil topgan qatlamlarning burmalanishidan budinajlar hosil bo'ladi (67-rasm). 

---

39 
Tektonik kuchlaming qarama- qarshi tomonga harakati vaqtida plastikligi yuqori 
bo’lgan qatlamlar cho'ziladi va ular orasidagi qattiq qatlamlar uzilib, alohida 
bo'laklaiBa ajralib ketadi. Bu bo'laklar orasi plastik tog‘ jinslarining oqib kirgan 
massalari bilan to'ldiriladi. Qatlamlar plastikligi darajasidagi farq uncha katta 
bo'lmasa, uzilish darzliklari o'mida ingichkalanish kuzatiladi va keyinchalik ular 
ham uzilib linzalar hosil bo'ladi. 
5.3-rasm.
Budinajlarning xillari:
 
1-sinish budinajlari,
2-to‘ntarilgan burmada uzilish budinajlari (AYe-Mixaylov 
bo'yicha).
Burmalar qanotlaridan massaning burma qulfiga qarab siqilishi natijasida 
qatlamlarning uzilgan boTaklari bir-biriga 'mingashib budinalar hosil bo‘ladi. 
Plastik jinslar orasidagi qattiq qatlamlarning linzalanishi va budinalar hosil bo'lishi 
yirik yer voriqlari yaqinida kuzatiladi. Odatda, burmalanish paytida oldin budinaj 
yoki linzalanish va keyinchalik klivaj rivojlanadi.