Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti


Tog` jinslarining deformatsiyasi va mustahkamlik xossalari



Download 2,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/74
Sana29.08.2021
Hajmi2,27 Mb.
#159395
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   74
Bog'liq
neft va gaz qatlami fizikasi

2.2. Tog` jinslarining deformatsiyasi va mustahkamlik xossalari 
 
 
Deformatsiya  -  bu  jismning  massasi  o’zgarmagan  holda  tashqi  kuchlar 
ta'sirida  hajm  va  shaklning  o’zgarishidir.  Tog`  jinslari  shartli  ravishda 
mustahkam, plastik va sochiluvchan turlarga bo’linadi. 
Guk  qonuniga  muvofiq  jismning  nisbiy  deformatsiyasi  kuchlanishga 
(

)  to’g`ri  mo’tanosib,  va  taranglik  koeffitsienti  yoki  Yung  moduli  (E)  ga 
teskari mo’tanosib, ya'ni 
 
                               



Е
                             (2.2) 
 
Aksariyat  tog`  jinslari  katta  diapazonli  kuchlanishlarda  Guk  qonuniga 
bo’ysunadi.  Siqilish  kuchlanishi  oshgan  sari  deformatsiya  kuchayadi. 
Kuchlanish  va  deformatsiya  orasidagi  bog`lanish  tog`  jinsiga  bo’lgan 
kuchlanish muddatiga qarab o’zgaradi. 
Uzoq kuchlanish ta'sirida tog` jinslarining mexanik xossalari o’zgarishi 
ularning reolagik xususiyatlari deb ataladi. 
Tog` 
jinslarining 
geologik 
xossalari 
deb, 
ularning 
mexanik 
harakteristikalarining  doimiy  ta'sir  qiluvchi  kuchlar  ostida  o’zgarishiga 
aytiladi.  Bu  o’zgarish  Krip  hodisasi  bilan  harakterlanadi.  Krip  hodisasi  deb, 
deformatsiyaning  asta  -  sekin  oshishi  natijasida  tog`  jinsining  oqish 
xususiyatiga  ega  bo’lishiga  aytiladi.  Tog`  jinslarining  mexanik  yemirilishiga 
qarshilik ko’rsatish ularning mustahkamligi bilan bog`liq. 
Mustahkamlik 
tog` 
jinslarida, 
ayniqsa, 
ohaktoshlarda 
loy 
zarrachalarining  soni  oshgan  sari  ularning  siqilishga  qarshi  mustahkamligi 
sezilarli  darajada  kamayadi.  Mustahkamlik    jinslarning  donadorlik  tarkibiga 
ham  bog`liq.  Mayda  zarrachali  tog`  jinslari  yirik  zarrachali  tog`  jinslariga 
nisbatan yuqori mustahkamlikka ega.  
Mustahkamlik  tog`  jinslarining  tarkibidagi  suv  miqdoriga  boqliq. 
Masalan, qumtosh va ohaktosh suv bilan to’yinganda ularning mustahkamligi 
25 - 45 % gacha kamayadi.  
 

Download 2,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish