Абу Муслим. Андалусия

Абу Муслим. АНДАЛУСИЯ
у май ичишни тақиқлаб ҳаммага Қуръон ўқишни буюрди. Кемадаги аксарият денгизчилар
жоҳил эдилар, уларга бунақа даъват тўғри келмади ва Муҳаммадни денгизга улоқтириб
юбордилар. У кема ортидан суза бошлади. Шунда кемадагилар хато қилиб қўйганларини
англадилар ва уни кемага қайтардилар, бироқ унга жим туришни шарт қилиб қўйдилар. 
Кема манзилга етиб қирғоққа чиқиб олганидан сўнг у яна амри маъруфни бошлаб
юборди ва бу ишга жидди-жаҳд ила кириши, тезлик билан ижобий натижаларга
эришмоқчи бўлди. Бундай савдоларни Умар ибн Абулазининг ўғли ҳам бошидан
кечирганди, у ҳам бир неча бор даъват қилишга уриниб, ўша заҳотиёқ натижа бўлишини
кутганди. 
Муҳаммад ибн Тумирт бирмунча вақт ўтиб Абдулмўъмин ибн Алий исмлик кишини
учратди. Бу одам илмга чанқоқ бўлиб, Муҳаммад ибн Тумартга шогирд тушади ва ундан
амри маъруф ва наҳъий мункарга нисбатан қаттиққўл ва кескин бўлишни ўрганади. Тез
орада уларга яна беш киши қўшилди. 
Шу вақтнинг ўзида муробийлар пойтахти Марокаш шаҳрида маъсият кенг тарқалиб
кетди. Кунлардан бир куни Ибн Тумирт Юсуф ибн Тишиннинг набираси бўлмиш маликани
ҳижобсиз ҳолда қўриқчилар билан кўриб қолди. У шогирдларини тўплаб, уларга
қуйидагича ҳаракатлар режасини таклиф этди: “Аввалига ноибни йўқ қиламиз, ундан
кейин Али ибн Юсуф ибн Тишинни ағдарамиз ва ундан кейин бу заминда Шариат
аҳкомларини ўрнатамиз”. Субҳаналлоҳи! Тарих яна такрорланмоқда. Бугунги кунда
кўплаб мамлакатларда жоҳиллар ҳарбий тўнтаришлар ва инқилоблар ёрдамида
ҳокимиятни эгалламоқчи бўладилар ва мусулмонларнинг Аллоҳга нисбатан иймони
заифлигини мутлақо кўрмайдилар.
Абдуллоҳ ибн Ёсиннинг Жанубий Мавританиядаги ҳамда Муҳаммад ибн Тумиртнинг
даъватларига назар ташласангиз, уларнинг орасидаги фарқ нечоғлик улканлигини
кўрасиз. Биринчиси Тавҳидга чақирди, иккинчиси эса тўнтариш йўли билан ҳокимиятни
эгалламоқчи бўлди ва унинг оқибати нақадар аянчли бўлди. Шундай қилиб, Муҳаммад
ибн Тумиртнинг одамлари унинг раҳбарлиги остида ғалаён ва қўзғолонларни
бошладилар. Улар Ислом йўлларидан эмас, балки ҳаворижлар йўлидан юрдилар. 
Али ибн Юсуф бундан хабардор бўлганида, уларни саройга чақиртириб мунозара
уюштирди ва издиҳомга Марокашнинг барча катта алломаларни таклиф этди. Ушбу
издиҳомда Муҳаммад ибн Тумирт ҳамма уламоларни мот қилди, ахир у Боғдод ва бошқа
мамлакатларда таълим олган, фалсафа, мантиқ, мунозара олиб бориш услублари бўйича
билим олган, турли адашган тоифалар, шу жумладан, мунозараларда гарчи ҳақ
бўлмасалар ҳам баҳсда ғолиб келадиган мўътазилийларга шогирд бўлганди. Мазкур
мубоҳасада ўша пайтда бош қози лавозимидаги Малик ибн Ваҳиб ҳам иштирок этган ва у
Алига Муҳаммадни зиндонбанд қилишни ва унга кунига бир олтин динор сарфлашни
тавсия қилди. Акс ҳолда, деди у ибн Тумирт ҳокимиятни ағдаради ва Али ибн Юсуф бор
давлатидан маҳрум бўлади. бироқ Али ибн Юсуф уни қўйиб юборади. 
Муҳаммад ибн Тумирт тоғли ҳудудда жойлашган “Тайнул-Малал” қишлоғига йўл олади ва
ўша ерда даъват ишларини бошлаб юборади. Одамлар унга эргашадилар ва улар
кейинчилик ўзларини “Жамоатул-Мувоҳҳидин” (ёки “Давлат-Мувоҳҳидин”) яъни,
“яккахудолик давлати” деб атай бошладилар. Ушбу гуруҳ ташкил топганидан кейин
Муҳаммад ибн Тумиртнинг ақидасидаги залолатлар намоён бўла бошлайди:
1. У ўзини (пайғамбарлар каби) гуноҳлардан фориғ деб айтади;
2. У муробийлар Аллоҳни махлуқларга ўхшатадилар (аслида муробийларнинг ақидаси
тўғри бўлган, унинг ўзи мўътазилийлар ҳамда уларга ўхшаш залолатдаги одамларнинг
26 / 37

---