Abu Jaʼfar (Abu Abdulloh) Muhammad ibn Muso al Xorazmiy

Xorazmiy, Abu Jaʼfar (Abu Abdulloh) Muhammad ibn Muso al Xorazmiy (783, Xiva – 850, Bagʻdod) – xorazmlik matematik, astronom, geograf, fan tarixidagi ilk qomusiy olimlardan.Zahiriddin va Firdavs qo'lida tahsil olgan bilan birga ishlagan. 819-yilda Bagʻdodni egallagan al Maʼmun Markaziy Osiyolik olimlardan Xorazmiy, Ahmad al Fargʻoniy, Habash al Hosib Marvaziy, Abul Abbos Javhariy va boshqalarni oʻzi bilan olib ketib, oʻziga xos ilmiy jamoa tashkil etgan. Bu jamoa fan tarixidagi dastlabki rosmana akademiya deb qaraladigan ilmiy muassasa – „Bayt ul Hikmat“ („Donishmandlik uyi“)ning asosini tashkil etgan. Bu akademiyada Xorazmiy yetakchi olim va ilmiy rahbar boʻlgan. U shu davrdan boshlab Bagʻdodda al Maʼmun (813–833), soʻng al Moʻʼtasim (833–842), al Vosiq (842–847) xalifaligi davrlarida yashab ijod etgan. Fan tarixchisi Adam Mets iborasi bilan „Musulmon renessansi“ deb atalgan fan tarixidagi bu hodisa birinchi navbatda Xorazmiy nomi va ilmiy jasorati bilan bogʻliq.

Haysam Ibn Kulayb Ashshoshiy, Imom ash-Shoshiy (toʻliq ismi Abu Saʼid al-Haysam ibn Kulayb ibn Surayj (Shurayh) ibn Maʼqil ash Shoshiy al-Binkatiy at Turkiy al-Adib) (tugʻilgan sanasi nomaʼlum, vaf. 335/947) — yirik muhaddis. Shosh viloyatining markazi Binkasda tugʻilgan. U IX asrning 2-yarmi — X asr boshlarida Movarounnahr va Xurosonda hadis ilmi rivojlangan oltin davrda yashagan. Ilm-maʼrifat oʻrganish maqsadida Buxoro, Samarqand, Nasaf va Termiz kabi shaharlarda boʻlib, buyuk muhaddis Abu Iso Muhammad at-Termiziy va boshqalardan saboq olgan. Shuningdek, xorijiy mamlakatlarga ham safar qilib, Balxda Zaka-riyo ibn Yahyo ibn Asad al-Marvaziy, Iso ibn Ahmad al-Asqaloniy, Bagʻdodda Abbos ibn Muhammad ad-Duriy, Yahyo ibn Jaʼfar az-Zabarqon kabi mashhur olimlardan taʼlim olgan va koʻplab shogirdlar yetishtirgan. Uning ustozlari juda koʻp boʻlib, ellikdan ortiq mashhur olimu mashoyixlardan hadis oʻrgangani haqida manbalarda maʼlumot bor.