Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro tibbiyot instituti Ichki kasalliklar propedevtikasi kafеdrasi

 
SIYDIK AJRATISH SISTEMASI
Azotemiya
Azotistie shlaki 
Anuriya
Amiloidoz
Asetonuriya
Gematuriya
Gemodializ
Qonda azot chiqindilarining ko‘payishi 
Organizmdan siydik bilan birga 
chiqariladigan azot (oqsil 
almashinuvining) oxirgi maxsulotlari 
Siydikning tamomila ajralib chiqmasligi 
(anuriya) 
Temir devorlarining oraliq 
substansiyalarida amiloid massalar 
to‘planib, ular diamonokislotalarga boy 
maxsus oqsildan iborat. Bu massalar oqsil 
almashinuvining qattiq aynishi natijasida 
hosil bo‘ladi. Amiloid buyraklar 
kattalashgan, yaltillaydigan, och sariq 
ko‘rinishida bo‘ladi. Buyraklar 
amiloidozi aksari boshqa organlar (jigar, 
taloq, ichaklar) amiloidozi bilan birga 
davom etadi (amiloidoz) 
Siydikda keton tanachalarining paydo 
bo‘lishi. Bularga aseton, asetosirka, betta-
oksimoy kislota mansubdir. Asetonuriya 
– diabetik koma alomatidir. 
Qonning siydik bilan ajralishi 
(gematuriya) 
Qonning azot chiqindilaridan tozalanishi 
(gemodializ) 

---

350 
Giperstenuriya
Gipostenuriya
Gidronefroz
Glomerulonefrit
Glikozuriya
Dizuriya 
Diurez
Izostenuriya
Anuriya
Nefrit
Nefroz
Nefrologiya
Nefrokleroz
Siydik solishtirma og‘irligining (1026 dan 
ziyod) oshishi (giperstenuriya) 
Siydik solishtirma og‘irligining (1015 dan 
kam) pasayishi (gipostenuriya)
Buyrak va bo‘shliqlari hajmining 
kattalashishi bilan ifodalanadi 
(gidronefroz) 
Buyrak koptokchalarining yallig‘lanishi 
(glomerulonefrit) 
Qandning siydik bilan birga ajralishi 
(glikozuriya) 
Og‘riq bilan qiynalib siyish (dizuriya) 
Ma‘lum vaqt ichida ajralib chiqqan siydik 
miqdori (bir sutkalik diurez normada 1 
dan 2 l gacha ajraladi) diurez) 
Qon plazmasining solishtirma og‘irligiga 
teng bo‘lgan siydikning turli 
porsiyalaridagi o‘zgarmaydigan, deyarli 
bir xil solishtirma og‘irlik (izostenuriya) 
Siydikning siydik pufagida tutilib qolishi 
(anuriya),kelib chiqishi infeksion-allergik 
bo‘lgan buyraklar koptokchalari 
apparatining yallig‘lanishi. 
Nefrit albuminuriya, gematuriya, 
gipoprotenemiya, gipertoniya va shishlar 
bilan birga kechadi (nefrit) 
Buyrak kanalchalari epiteliysining 
distrofik o‘zgarishlari (nefroz) 
Buyrak kasalliklarining o‘rganadigan fan 
(nefralogiya) 
Ateroskleroz, gipertoniya kasalligi, 
nefritlar asorati sifatida rivojlanadigan 
sindrom. Buyraklartomirlari apparatining 

---

351 
Nefroticheskiy sindrom
Nefrokalsinoz
Nefroptoz
Nikturiya
Oksalaturiya
Oliguriya
Paranefrit
Pielonefrit
Pielit
Pionefrit
Piuriya
Poliuriya
Pollakiuriya
Protenuriya
Renin
zararlanishi bilan xaraktarlanib, 
organning bujmayishi va uremiya bilan 
tugaydi (nefroskleroz) 
Ifodalangan proteinuriya va shishlar 
borligi bilan xarakterlanadigan sindrom 
(nefrotik sindrom). Kanalli apparat 
zararlanishi oqibatida rivojlanadi. 
Buyrak to‘qimalari (parenximasida) 
kalsiy tuzlarining yig‘ilishi 
(nefrokalsinoz) 
Buyraklarning pastga tushishi (nefroptoz) 
Siydikning asosan tunda ajralishi 
(nikturiya) 
Oksalat tuzlari va kalsiy tuzlarining 
siydikda ko‘plab ajralishi (oksalaturiya) 
Bir sutkada ajralib chiqqan siydik 
miqdorining keskin kamayishi (oliguriya) 
Buyrak atrofidagi to‘qimalarning 
yallig‘lanishi (paranefrit) 
Buyrak jomlari va parenximasining 
bakterial yallig‘lanishi (pielonefrit) 
Buyrak jomlarining yallig‘lanishi (pielit) 
Buyrakning yiringli yallig‘lanishi 
(pionefrit) 
Leykositlarning siydik bilan birga ko‘plab 
ajralishi (piuriya) 
Bir sutkada ajraladigan siydik 
miqdorining ko‘payishi (poliuriya) 
Tez-tez siyib turish (pollakiuriya) 
Siydikda oqsilning paydo bo‘lishi 
(protenuriya) 
Buraklarning yukstaglomerulyar apparati 

---

352 
Simptom Pasternaskogo
Uraturiya
Uremiya
Urolitiaz
Silindruriya
Sistit
Ekskretornaya urografiya
ishlab chiqaradigan, tomir toraytiruvchi 
ta‘sir qiladigan modda (renin) 
Bel sohasining qo‘l bilan urib turilganda 
seziladigan og‘riq (pasternaskiy simptom) 
Siydikda amorf-ammniy tuzlari va urat 
kislota tuzlarining ko‘p miqdorda ajralib 
chiqishi (uraturiya) 
Organizmning azot chiqindilarining 
to‘planishi va zaxarlanishi natijasida 
rivojlanadigan simptomlar kompleksi 
(uremiya) 
Siydik pufagida toshlarning bo‘lishi 
(urolitiaz) 
Bemorning ko‘ndalang siydidi tarkibida 
slindrlar shakliga ega bo‘lgan oqsil 
moddalarining paydo bo‘lishi Gialingi 
donador, epitelial va mumsimon silindrlar 
bo‘ladi (silindruriya) 
Siydik pufagining yallig‘lanishi (sistit) 
Kontrost modda yuborish vositasida 
siydik chiqarish yo‘llarini rentgenografik 
tekshirish. Buyrak kosachalari va 
jomlarning shakllari va o‘lchovlari, siydik 
yo‘llari tekshiriladi. Eksretor urografiya 
kontrast moddani siydik pufagiga kiritish 
tezligini aniqlash imkonini beradi 
(ekskretor urogfiya)