Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot

nerv yo’llari va ularning bir–biri bilan aloqasi.
Ko’zni to’r pardasidan 
axborotlar ko’ruv nervi orqali (II- juft nerv) bosh miyaga o’zatiladi. Har bir ko’zning ko’ruv 
nervlari miya asosida uchrashadi va kesishadi (xiazma). Bu erda har bir ko’ruv nervining 
tolalari ko’zning qarama-qarshi tomoniga o’tadi. Tolalarning qisman kesishishi ikkala 
ko’zdan kelgan axborotlarni katta yarim sharlarga borishini ta’minlaydi. Bu kesishishdan 
so’ng ko’ruv nervlari 
ko’ruv traktlari
deb ataladi. Ular ko’plab miya tizimlarida 
proekstilanadi, lekin ko’pgina tolalar po’stloqosti talamik ko’ruv markaziga–lateral
yoki 
tashqi, tizzasimon tanaga keladi. Signallar bu erdan po’sloqning ko’ruv sohasini birlamchi 
proekstiyalovchi bo’limiga o’zatiladi. (Brodman bo’yicha 17-maydon). Po’stloqning barcha 
ko’ruv zonasi o’zida bir necha maydonlarni birlashtiradi va ularning har biri o’zining 
ixtisoslashgan vazifasini amalga oshiradi, lekin signallari to’r pardaning barcha qismidan 
qabo’l qiladi, va natijada uning topologiyasi yoki retinotopiyasini saqlab qoladi. 
Fazoni idroq qilish. Ko’rish o’tkirligi (ko’z quvvati). Ko’rish o’tkirligi ko’z payqay oladigan 
ikki nuqta o’rtasidagi eng kichik masofa bilan belgilanadi.
Nuqtalar o’rtasidagi masofani farq qila bilish qobiliyati o’sha nuqtalarning qay burchak 
ostida ko’rinishiga bog’liq. Normal ko’z 60 sekundlik burchak ostidagi ikki nuqtani ajratadi. 
Sariq dog’ning ko’rish o’tkirligi maksimal darajada bo’ladi. Sariq dog’dan periferiyaga 
tomon ko’rish o’tkirligi kamayib boradi. 
Ko’rish o’tkirligi (ko’z quvvati) maxsus jadvallar yordamida aniqlanadi. Bu jadvallar bir 
necha qator xarflardan yoki katta-kichik chala (kambut) xalqalardan tarkib topgan. Xar xil 
qatordagi xarf yoki shakllarni normal ko’z qancha masofadan farq qila olsa, o’sha masofa xar 
bir qatorning ro’parasiga metr xisobida yozib quyiladi. 
Jadvalga qarab aniqlanadigan ko’rish o’tkirligi odatda nisbiy miqdorlarda ifodalanadi, shu 
bilan ko’zning normal o’tkirligi 1 deb olinadi. Tekshirilayotgan kishi ro’parasiga 8 raqami 
yozilgan qatorni 8 
m
dan emas, faqat 4 
m
dan ko’rsa, uning ko’rish o’tkirligi normal 
o’tkirlikning yarmiga teng bo’ladi va xoqazo. 
Ko’rish maydoni. Ko’z biron nuqtaga tikilsa shu nuqtaning tasviri sariq dog’ga tushadi, bu 
xolda biz nuqtani 
markaziy ko’ruv 
bilan ko’ramiz. To’r pardaning qolgan joylariga tasviri 
tushadigan nuqtalarni 
periferik ko’ruv 
bilan ko’ramiz. 
Ko’zni bir nuqtaga tikkan vaqtda ko’rinadigan nuqtalar yig’indisi 
ko’ruv maydoni 
deb 
ataladi. 
Periferik ko’ruv maydonining chegaralari 
perimetr 
degan asbob bilan o’lchanadi. 

---

225 
Rangsiz narsalarni ko’rish maydonning chegaralari 70
0
pastroqda, 60
0
yuqorida va 90
0
tashqarida bo’ladi. Odamning ikkala ko’z bilan ko’rish maydonlari bir-biriga qisman mos 
keladi, bu esa fazoni idroq qilish uchun katta axamiyatga egadir. 
Xar xil ranglarni ko’rish maydoni bir xil emas, rangsiz narsalarni ko’rish maydoni 
xammadan kattaroq. Ko’k va sariq ranglarni ko’rish maydoni kichikroq, qizil rangni ko’rish 
maydoni yanada kichik, yashil rangni ko’rish maydoni esa faqat 20-30-40
0
atrofida. 
Masofani bilish. Chuqurlikni idroq etish, binobarin, masofani bilish bir ko’z bilan ko’rish 
(
monoqulyar ko’rish
) da xam, ikki ko’z bilan ko’rish (
binoqulyar ko’rish
) da xam mumkin. 
Ikki ko’z bilan (binoqulyar) ko’rishda masofa aniqroq bilinadi. Monoqulyar ko’rishda 
masofani baxolash uchun akkomodastiya xodisasining bir qadar axamiyati bor. Yaqindagi 
narsalarga qaraganda kipriksimon muskulga zo’r keladi; bu muskul tarangligining sezilishi 
(propriorestepstiya) narsaning qancha masofada to’rganligini bilishga yordam beradi. 
Narsa qancha yaqinroq bo’lsa, tasviri to’r pardaga o’shancha kattaroq tushadi. Masofani 
bilish uchun buning xam axamiyati bor. 
Masofani va relefni bilishda ikki ko’z bilan ko’rishning axamiyati juda katta.
Ikki ko’z bilan ko’rish. Odam biron narsani ikki ko’z bilan ko’rganda ikkala ko’z to’r 
pardasiga ikkita tasvir tushishiga qaramay, ikki narsa degan taassurot xosil bo’lmaydi. Ikki 
ko’z bilan ko’rganda barcha narsalarning tasvirlari to’r pardaning tegishlicha