Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Salıstırıw dáreje: Zattıń ápwayı halındaǵı belgisin ekinshi bir zattıń belgisine salıstırıw arqalı ańlatatuǵın mánisine kelbetliktiń salıstırıw dárejesi delinedi. Kelbetliktiń salıstırıw dárejesi mánilik jaqtan bir zattı ekinshi zatqa salıstırıw arqalı onıń belgisiniń artıq yamasa kemligin biliredi. Kelbetliktiń salıstırıw dárejesi tómendegishe jasaladı:
-ǵısh, -ǵılt, -is, -shıl, -shil, -ltım, -ildir, -law, -lew, -raq, -rek, -ıraq, -irek qosımtaları arqalı: qızǵısh, sarǵısh, kógis, qızǵılt, sarǵılt, bozǵılt, aqshıl, kókshil (-shıl, -shil qosımtaları tek eki kelbetlikten – aq, kok sózlerinen salıstırıw dárejesin jasaydı), qaraltım, saraltım, ashqıltım, kógildir (-ildir qosımtası tek bir kelbetlikten – kók sózinen salıstırıw dárejesin jasaydı), sulıwlaw, jaqsılaw, kishilew, uyatsızlaw, bilimsizlew, ónimlilew t.b.semizrek, keńirek, jaqsıraq, kishirek, ensizirek, kúshsizrek, t.b.
Esletpe: Reńdi bildiretuǵın sózlerge –ǵısh, -ǵılt, -ǵıltım salıstırıw dáreje qosımtaları jalǵanǵanda, sózdiń sońǵı buwını ózgeriske ushırap qısqarıp jazıladı: sarǵısh,qızǵılt, qızǵıltım.
Arttırıw dáreje: Zattıń túr-túsin, kelbetin, belgisin arttırıp kórsetetuǵın kelbetlik mánisine kelbetliktiń arttırıw dárejesi delinedi. Kelbetliktiń arttırıw dárejesi qanday da bir zattıń sapalıq belgisiniń ekinshi bir zattaǵı sonday belgiden artıq ekenligin kórsetedi.Kelbetliktiń arttırıw dárejesi tómendegishe jasaladı:

1. 
   Kelbetliktiń aldına kúsheytiw mánili buwınlar qosılıw arqalı jasaladı: Bul sın-sıpattı bildiriwshi sózdiń birinshi buwınınıń sońǵı háribi almasıp, onıń ornına “p” dawıssız sesi qollanıladı. Jazıwda kúsheytiw buwınları defis arqalı jazıladı. Mısalı: qıp-qızıl, sap-sarı, kók-kómbek, appaq, jap-jasıl, úp-úlken, ap-ańsat.
   
2. 
   Kelbetliktiń aldına kútá, oǵada, eń, dım, júdá, orasan, asa, nayatıy, oǵırı sıyaqlı kúsheytiw ráwishleriniń dizbeklesip keliwi arqalı jasaladı. Mısalı: oǵırı úlken, kútá shıraylı, oǵada sulıw, eń jaqsı, dım mazalı, júdá uzın, orasan keń, asa kishi, nayatıy zor, oǵırı tar, shım qızıl t.b.
   

Sonday-aq kelbetliktiń tákirarlanıp keliwinen de onıń arttırıw dárejesi jasaladı: Mısalı: úlken-úlken, keń-keń, qızıq-qızıq t.b.
Tas túnek, qıppa taylaq, tas qaranǵı, tasmiytin sıyaqlı turaqlı sóz dizbekleri de arttırıw dárejesi mánisinde qollanıladı: Qız qayjaqqa qarap alańlasa da, hámme tárep tas túnek edi.
Esletpe: Licey sabaqlıǵında kelbetliktiń tórt dárejesi berilgen bolıp, tórtinshisi – páseytiw dáreje dep ataladı. Zattıń sapasın, kólemin, túr-túsin hám t.b. belgilerin páseytip kórsetetuǵın kelbetliklerge páseytiw dáreje delinedi. Oǵan –raq, -rek, -ıraq, -irek qosımtasınan basqa salıstırıw dáreje qosımtaları jatadı.