Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti


Til bilimine baylanıslı (lingvistikalıq) terminler



Download 0,6 Mb.
bet34/248
Sana21.04.2022
Hajmi0,6 Mb.
#568698
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   248
Bog'liq
Abituriyentler ush n Qaraqalpaq tili p ninen qollanba quwat Jare

Til bilimine baylanıslı (lingvistikalıq) terminler: leksika, fonetika, grammatika, morfologiya,

sintaksis, atlıq, feyil, kelbetlik, tańlaq, gáp aǵzası, sinonim, antonim, útir, noqat, soraw belgisi, sóz, ses h.t.b. Qaraqalpaq til bilimine baylanıslı terminler XX ásirdiń 20-jıllarınıń ortalarınan baslap payda bolıp, qáliplesip hám rawajlana basladı.

  1. Ádebiyattanıw terminleri: roman, povest, poeziya, poema, lirika, teńew, peyzaj, komediya, novella,

ocherk, kompaziciya, janr, syujet, gúrriń, uyqas, bánt, ırǵaq, qaharman t.b. Qaraqalpaq tilinde ádebiyattanıw ilimine baylanıslı kóplegen atamalar 19-jıllarǵa shekem-aq bar edi. Mısalı: báyit, joqlaw, aytıs, qosıq, tolǵaw t.b. Sebebi kórkem sóz oǵada erte payda bolǵan.

  1. Matematikalıq terminler: algebra, geometriya, kvadrat, qosıw, alıw, kóbeytiw, bóliw, esap, másele,

teńleme, qosındı, alımı, bólimi t.b.

  1. Kásipke baylanıslı terminler: awıl xojalıǵı, fermer

Fizikalıq terminler: qozǵalıs, jumıs kúshi, Nyuton nızamı, fizika, akustika, elektron, yadro, waqıt, kúsh,
tezlik t.b.
Ximiyalıq terminler: atom, vodorod, xlor, reakciya, eritpe, uglevod, kislota, kislorod t.b.
Bilogiyalıq terminler: biologiya, anatomiya, tamır, kletka, mikroskop, belok, analıq, túr.
Jámiyetlik-siysiy terminler: demokratiya, parlament, delegat, deputat, palata, senat, Oliy Májilis, kelisim, shártnama, ideya t.b.
Ekonomikalıq terminler: kredit, krizic, licenziya, broker, devident, isbilermen, valyuta, qarjı, baha, bajıxana, salıq h.t.b
Yuridikalıq terminler: huqıq, jinayat, irkiw, advokat, sud, prokuror, tergewshi, sud hákimiyatı, jinayat kodeksi, jaza, ayıplawshı h.t.b.
Medicinalıq terminler: qan basım, shpirc, shanshıw, juqpalı kesellik, xirurg, dárixana, tımaw, gripp, operaciya, rentgen, tez járdem h.t.b
Sportqa baylanıslı terminler: olimpiada, stadion, gures, boks, ring, futbol, komanda t.b.
Tariyx ilimine baylanıslı terminler: jámiyet, alǵashqı, obshinalıq jámiyet, tariyx, eń áyyemgi tariyx, feodallıq qatnasıqlar, Temuriyler, qara bórikliler, kelisim h.t.b.
Pedagogikalıq terminler: tárbiya, tálim, ádep-ikram, baha, klastan tıs jumıs, jámiyetlik paydalı miynet, klass múyeshi, metodikalıq keńes, dógerek, pán, kónlikpe t.b. Qaraqalpaq tilinde licey, kolledj, test, pedagogikalıq texnologiya h.t.b. pedagogikalıq atamalar sońǵı dáwirde payda bolǵan.
Terminler hárbir tildiń ishki múmkinshilikleri tiykarında hám basqa tillerden sózlerdiń awısıwı arqalı payda boladı. Terminler dúnya júzinde barlıq tillerdiń kópshiligine ortaq bolıp ta keledi. Bunday termin sózler internacionallıq terminler dep ataladı. Mısalı: elektr, traktor, telefon, televizor, kompyuter, kolledj.

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   248




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish