Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Kóp noqat (...)
Kóp noqat, kóbinese gáptiń sońında, geyde basında hám ishinde de qoyılatuǵın irkilis belgi. Bul belgi, tiykarınan, mánige baylanıslı qoyıladı. Kóp noqat qanday da bir sebepler menen oy-pikirdiń irkiliske ushıraǵanın yamasa onıń tamamlanbaǵanın, dawamınıń bar ekenin bildiredi. Ol tómendegidey orınlarda qoyıladı:
1.Aytılajaq pikir tolıq tamamlanbaǵan da gáptiń aqırında kóp noqat qoyıladı: Bul jaǵdayda gáptiń aytılıwı maqsetine qaray kóp noqattıń qoyılıwı úsh túrli boladı:
a) eger xabar intonaciyası menen aytılsa, tek kóp noqattıń ózi (...)
b) soraw intonaciyası menen aytılsa, soraw belgisi hám kóp noqat (?...)
d) úndew intonaciyası menen aytılsa, úndew hám kóp noqat qoyıladı (!...)
Mısalı: Átteń suw-suw... Bunday jaǵdayda ol ne aytıwı múmkin?... Jábirkesh arzasın qaytıp alıp atırǵoy!...
2.Kóp noqat teksttegi abzactıń baslanıw aldınan qoyıladı. Bunday jaǵdayda aldıńǵı tekstten úzilgen pikirdiń dawamı ekenin bildiredi. Mısalı:
...Serjan Mamutovtıń úyine kelgen usı demlerde Dáwletov Qudaybergen ǵarrınıń úyinde otırǵan edi.
3.Basqanıń miynetinen alınǵan citata túsirilip qaldırılǵan gáplerdiń ornına kóp noqat qoyıladı. Mısalı: Belgili sınshı Kazbek Sultanov “Daǵıstan” kemesiniń kayutaların kórip júrip bılay dedi: “...isenim kúshli, Aral ele burınǵı halına keledi hám suwlarında “Daǵıstan” kemesi de júze baslaydı”.
4.Kóp noqat gazeta maqalalarınıń temalarınıń túsirilip qaldırılǵan sózleriniń ornına qoyıladı: Otıńız sónbesin... Keler kúnnen úmit kóp... Sabır kesesi tolsa da, atızı suwǵa tolmaǵan diyqan...
Gáp ishinde qoyılatuǵın irkilis belgileri
Gáp ishinde qoyılatuǵın irkilis belgiler sintaksislik birliklerdiń dúzilislik ózgesheliklerine qaray: 1) jay gáplerdiń irkilis belgileri 2) qospa gáplerdiń irkilis belgileri bolıp ekige bólinedi.
Jay gáplerdiń irkilis belgileri .
Jay gáplerdiń dúzilislik, mánilik hám intonaciyalıq ózgesheliklerine iye bolıp keledi. Sonlıqtan jay gáplerde bóliwshi hám ajıratıwshı irkilis belgileriniń ekewi de qollanıladı. Jay gáplerde útir, qos noqat, sızıqsha qollanıladı.