Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Awıspalı dánekerli dizbekli qospa gáp
Quramındaǵı jay geplerden ańlasılǵan is-háreket, waqıyanıń birinde bolmasa ekinshisinde iske asatuǵının bildiretuǵın dizbekli qospa gáptiń túrine awıspalı dánekerli dizbekli qospa gáp delinedi.
Awıspalı dánekerli dizbekli qospa gáptiń jay gápleri ya, yamasa, yaki, bolmasa, ya bolmasa, ne, álle sıyaqlı awıspalı dánekerler arqalı baylanısadı. Bul dánekerler eki qatarlı jay gáplerdiń arasında kelip te yamasa hárbir jay gáp penen qaytalanıp kelip te qollanıladı. Mısalı: Aqsulıw bıyıl demalısta lagerde boladı yamasa ol úyinde bolıp ata-anasına kómek beredi. Biziń jaqta hawa rayı kún sayın mıń túrli qubılıp turadı: ya qar jawadı, ya tınbastan jańbır jawadı, ya kúshli samal esedi.
Awıspalı dánekerler arqalı baylanısqan jay gáplerdiń is-háreket, waqıyaları awıspalı mánide iske asıwı menen qatar, boljawlı máni de bildiredi. Mısalı: Álle oshaqta ot bar, álle shıra janıwlı. Ya bul túlikniń iytti shırpınıwına iliniwi kerek tá, ya bolmasa eki adamnıń arasınan zıp etip quwıstan qashıp shıǵıwdıń basqa jolın tabıwı qıyın. Bálkim, oǵan shorılardıń ózleri bir bále qılǵan shıǵar, bolmasa biziń hayallar araǵa ot taslawı itimal.
Gezekles dánekerli dizbekli qospa gáp
Dizbekli qospa gáptiń quramındaǵı jay gáplerdiń is-háreket, waqıyalarınıń gezeklesip isleniwin bildiretuǵın qospa gáptiń túrine gezekles dánekerli dizbekli qospa gáp delinedi.
Gezekles dánekerli dizbekli qospa gáptiń quramındaǵı jay gápler gá, gáhi, birese, geyde, gáde, bazda, birde sıyaqlı gezekles dánekerler arqalı baylanısadı. Gezekles dánekerler, kóbinese hárbir jay gáp penen qaytalanıp qollanıladı. Mısalı: Aspnda kewilsiz aǵarǵan ay gá bult arasınan sırǵalap qaraydı, gá olda tońıp kórpege kirgendey bult arasına jasırınadı. Kún birese ashılıp, birese bultlastı, birese gúldirmama gúrkiredi. Olardıń bir kemisi gazeta-jurnallarǵa onsha jarımaydı, Ziyada biziń úyge sorap keledi, bazda oqıp bolǵanlarımdı ózim aparaman.