Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Ayırımlanǵan anıqlawısh
Anıqlawıshlar ayırımlanıp kelgende, inversiyalanıp anıqlanıwshı aǵzadan keyin keledi. Ayırımlanǵan anıqlawıshlar tiykarǵı (ayırımlanbaǵan) anıqlawıshlar sıyaqlı, zattıń sın-sıpatın, belgisin, kimge ya nege tiyisliligin bildiredi. Biraq olar ayırımlanbaǵan anıqlawıshlarǵa qaraǵanda anıqlanıwshı aǵzanıń mánisin kúshli, tásirli etip kórsetedi. Intonaciyalıq jaqtan tiykarǵı anıqlawıshtan pauza arqalı bólinip aytıladı. Mısalı:

Xorezm, Tashawız, qaraqalpaq, Bir maqsetke shapqan úsh at – arǵımaq. Bir jaǵında Gissar oypatı, Aspanday keń ashıq hawalı, Bir jaǵında Baxsh oypatı, Qulpı dóngen gúlge oranıp.

Ayırımlanǵan anıqlawıshlar kópshilik jaǵdayda anıqlanıwshı aǵzaǵa jaqın, qatar kelip, salıstırıwshılıq hám kúsheytiwshilik mánilerde kelgende, sozılıńqı intonaciya menen aytıladı. Bunday jaǵdayda ayırımlanǵan anıqlawısh anıqlanıwshı aǵzadan útir arqalı ayırımlanıp jazıladı. Mısalı:

Xasan – zawıqlı, qolları rulde, Aldında jol, yarı qasında, Xorezm, Tashawız hám Qaraqalpaq, Bir japtan ishken jerimiz jalpaq. Bir maqsetke shapqan úsh at – arǵımaq. Awıl arası aǵash, sup-sulıw, ırǵalıp sıldır-sıldır etedi.

Ayırımlanǵan anıqlawıshlar morfologiyalıq jaqtan bildiriwlerine qaray tiykarınan, sapalıq hám qatnaslıq kelbetlikten, kelbetlik feyil hám bar, joq sózleriniń basqarıwındaǵı toplamlardan boladı. Mısalı:
Xasan – seyis, arbakesh degen,
At ta kem-kem qalıp baratır.

Bul toy – ullı tańda qayta tuwılǵan,

Azat aziyanıń quwanısh toyı.

O tut baǵı, gúlgin japıraqlı,

Qushaǵıńdı saǵınıp keldim.
Lázzetińe, mol ráhátli,
Bayaǵıday baǵınıp keldim

Gápte ayırımlanǵan anıqlawısh penen anıqlanıwshı aǵzanıń aralıǵında gáptiń basqa aǵzaları – bayanlawısh hám oǵan qatnaslı basqa sózler kelip te ayırımlanadı. Bunday jaǵdayda ayırımlanǵan anıqlawısh útir arqalı ayırımlanıp jazıladı. Mısalı: Shigitleri músindey, tap-taza ishinde semińkiregeni ya birde pushı joq. Barlıǵı da top-tolı, mısalı jıltır monshaqtay, jup-jumalaq. Górekleri bir tegis ashılǵan, misli appaq shaǵaladay. Bir jaǵına gilemler, onıń ústine kórpesheler tóselgen, tap-taza. Basın keshe ya búgin páki menen qırǵızıptı, máyektey jıltır. Ábdi bayaǵı Ábdi emes, sóylemshek.