Abituriyentlarga qulayliklari

 

Oqsilning birlamchi strukturasi DNK da qanday programmalashtirilgan? 

 

Tirik tabiatda evolyutsiya jarayonida bir kod yuzaga kelganki uni DNK kodi (genetik 

kod) deb ataladi. Bitta hujayradagi barcha oqsillarning birlamchi strukturasi 

to’g’risidagi axborot DNK molekulalariga yozilgan va ularda saqlanadi 

 

Oqsillar tarkibiga kiruvchi har bir aminokislotaning nuklein kislotalarda ketma-ket 

joylashgan uchta nukleotid (triplet, kodon) yordamida ifodalanishi 

genetik kod 

deyiladi. 

DNK tarkibida 4 ta har xil nukleotid bo„lishi nazarda tutilsa, 4

3

=64 ta kod hosil bo„ladi. 

Bitta aminokislota 2, 3, 4, 6 ta kod yordamida kodlanar ekan. Genetik kod 1962-yili 

Amerika bioximiklari M. Nirenberg va S. Ochaolar tomonidan aniqlangan.   

 

Genetik kodning xususiyatlari: 

1. Har bir aminokislotani nukleotidlar tripleti kodlaydi. 

2. Har bir triplet (kodon) bitta aminokislotani ifodalaydi. 

3. Bitta aminokislotani bir necha triplet kodlashi mumkin. 

4. Genetik kod barcha tirik organizmlar uchun universal. 

5. Genetik kodning 61 tasi «ma‟noli», ya‟ni ma‟lum aminokislotalarni 

ifodalovchi tripletlardir. UGA, UAA, UAG aminokislotalarni ifodalamaydi. Ular 

polipeptid zanjirining tugallanishini bildiruvchi terminator kodonlardir. 

---