Abduvohidov S. N., Ganiyev Z. A. Geografiya ta’limi metodikasi

 
5.2.2.
 
O‘qituvchining o‘qib berishi 
Mavzuni og‘zaki bayon qilish va suhbat jarayoni o‘qituvchi tomonidan o‘qib 
berilishi  ham  keng  qo‘llaniladi.  Odatda  geografiya  xrestomatiyasidagi  maqolalar, 
darsliklarning  ba’zi  joylari,  dars  mavzusiga  oid  gazeta  va  jurnallardan  olingan 
parchalar o‘qiladi. O‘qib berishdan asosiy maqsad quyidagicha: 
1. O‘qitish metodini tez-tez o‘zgartirib turish. 
2. Darsni ta’lim-tarbiya jarayonini faollashtirish. 
3.  Darsda  o‘tilayotgan  mavzu  o‘qituvchi  o‘z  so‘zlari  bilan  aytib 
bo‘lmaydigan darajada bo‘lsa. 

---

127 
 
4. Matn badiiy jihatdan boy bo‘lsa. 
Darsda  o‘qib  berish  10-15  minutdan  oshmasligi  kerak.  O‘qib  beradigan 
material  dars  materiallarini  to‘ldirishi  zarur.  Darslikdagi  materialni  o‘quvchining 
o‘zi  ham  o‘qib  oladi.  Demak,  darslikda  yo‘q  bo‘lgan  qiziqarli  materiallar  o‘qib 
berilsa  o‘quvchilarning  darsga  bo’lgan  qiziqishlari  ortadi.  O‘qish  jarayonida 
obyektlar  kartadan  ko‘rsatilib  borilishi  lozim.  Ayrim  atamalarga  izoh  ham  berib 
borilsa  yana  ham  yaxshi  bo‘ladi.  O‘quvchilarning  eng  muhim  joylarni  yozib 
olishlariga ahamiyat berish kerak. O‘qib berilgan materiallar o‘quvchilardan so‘rab 
borilsa va ularga qisqacha rejalar tuzdirilsa dars samaradorligi oshadi. Sinfda o‘qib 
berish  uchun  materiallarni  qayerdan  olish  mumkin?  Buning  uchun  o‘qituvchi 
sistematik  ravishda  badiiy  adabiyotlar,  maxsus  geografik  kitoblar,  jurnallar  va 
gazetalarni  yig‘ib  borishi  kerak.  O‘qish  uchun  belgilangan  barcha  materiallar 
o‘qituvchi  tomonidan  tekshirilib  chiqilishi    dasturdagi  materialni  o‘zlashtirish 
uchun  unga  qanday  yordam  berish  mumkinligini  oldindan  o‘ylab  va  belgilab 
olinishi  kerak.  Matn  darsning  qaysi  bosqichida  o‘qib  berilishi  mumkin?  Bu 
masalada  andoza  bo‘lmasligi  kerak.  O‘qituvchi  sharoitga  ko‘ra,  mavzuni 
tushuntirishning  mantiqiy  davomiyligini  hisobga  olib,  uni  tegishli  vaqtda  o‘qib 
bersa  bo‘ladi.  O‘qilgan  matnning  mazmunini  darsning  shu  stadiyasidagi 
materiallar bilan chambarchas bo‘lishiga doimo e’tibor berilishi kerak.  
Taqqoslash  usuli
. 
Bu  usulda  o‘rganilayotgan  geografik  obyektni  ilgari 
o‘rnatilgan  geografik  obyekt  bilan  taqqoslab  ko‘riladi  va  uning  o‘ziga  xos 
xususiyatlari aniqlanadi.