Abduvohidov S. N., Ganiyev Z. A. Geografiya ta’limi metodikasi

 
UYGA VAZIFA: 
 
1.“BBB” jadvalini to’ldirish. 
Shimoliy Amerika relyefi va foydali qazilmalarini yozuvsiz xaritaga tushirib 
kelish. 
 
 
 
 
 

---

310 
 
Test 
 
1.
 
Geografiya ta’limi metodikasida ilmiy tadqiqod metodlari nima? 
A)
 
bu tadqiqot olib borish  usullaridir 
B)
 
bu ta’lim berish  usullaridir 
C)
 
bu tarbiya unumli olib borish  usullaridir 
D)
 
bu maxsus fan 
 
2.
 
Geografiya ta’limi metodikasida  ilmiy tadqiqot metodlari necha guruhga 
bo’linadi? 
A)
 
2 ta guruxga: eksperimental-empirik va nazariy metodlar 
B)
 
geografiya ta’limi metodikasida  ilmiy tatqiqot guruhlashtirilmaydi 
C)
 
4 ta guruxga: eksperimental, empirik, taxliliy va nazariy metodlar 
D)
 
geografiya ta’limi metodikasida  ilmiy tatqiqot yaxlit olib boriladi 
 
3.
 
Eksperimental-empirik usullar ilmiy tadqiqot olib borishning qaysi bosqichida 
qo’llaniladi? 
A)
 
pedagogik tadqiqotlar bosqichida 
B)
 
psixologik tadqiqotlar bosqichida 
C)
 
Dastlabki bosqichida 
D)
 
yakuniy bosqichida 
 
4.
 
Nazariy usullar ilmiy tadqiqot olib borishning qaysi bosqichida qo’llaniladi? 
A)
 
yig’ilgan ma’lumotlarni   umumlashtirish va nazariyalar tuzish bosqichida 
B)
 
yig’ilgan ma’lumotlarni   saralash va go’yalar tuzish bosqichida 
C)
 
yig’ilgan natijalarni   umumlashtirish va xulasalash  bosqichida 
D)
 
yig’ilgan raqamlarni   umumlashtirish va jadvallar tuzish bosqichida 
 
5.
 
Nazariy tadqiqot usullari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang. 
A)
 
adabiyotlarni tahlil  qilish, statistik-matematik, tarixiy, qiyosiy va tizimli usullar 
B)
 
kuzatish, statistik-matematik anketa, va pedagogik eksperiment 
C)
 
adabiyotlarni tahlil  qilish, statistik-matematik, tarixiy, qiyosiy va tizimli usullar 
D)
 
anketa, maktab xujjatlarini tekshirish usullari va qiyosiy va tizimli usullar 
 
6.
 
Adabiyotlarni tahlil  qilish nazariy tadqiqot usulida qanday ishlar bajariladi? 
A)
 
sohada e’lon qilingan adabiyotlarni o’rganish, tahlil  qilish va umumlashtirish 
B)
 
barcha sohada e’lon qilingan adabiyotlarni o’rganish, nashr qilish va xulosa berish 
C)
 
shu sohada e’lon qilingan adabiyotlarni o’rganish, pedagogik eksperiment 
o`tkazish 
D)
 
anketa, maktab xujjatlarini tekshirish, ularni tahlil  qilish va umumlashtirish 
 
7.
 
Statistik- matematik metodda  tatqiqot ishida  qanday ishlar bajariladi? 
A)
 
tatqiqotlar natijalarini hisobga olish va ularni umumlashtirish  
B)
 
tatqiqotlar g`oyalarini hisob-kitob qilish  
C)
 
Tajriba ishlarini raqamlashtirish va nashr etish 
D)
 
Statistik idoralardan ma’lumotlar olish 
 
8.
 
Eksperimental-empirik usullar to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang. 

---

311 
 
A)
 
kuzatish, anketa, maktab xujjatlarini tekshirish usullari va pedagogik eksperiment 
B)
 
maktab xujjatlarini tekshirish usullari va anketa, statstik-matematik, nashr etish 
C)
 
pedagogik eksperiment, tizimli usullar qiyoslash  
D)
 
adabiyotlarni tahlil  qilish, tarixiy, qiyosiy va matematik  
 
 
9.
 
Pedagogik eksperimentning maqsadi nima?  
A)
 
o’rganilayotgan voqea va hodisalarni qonuniyatlarini aniqlash, u yoki bu metodik 
masalani mohiyatini ochib berish 
B)
 
o’rganilgan va olingan natijalarni xulosalash, tajriba mohiyatini ochib berish 
C)
 
o’rganilayotgan vositalarni qoidalarini belgilash, u yoki bu ta’limiy masalani 
mohiyatini aytib berish 
D)
 
ilmiy tadqiqit ishini yaxlit xulosalash, tajriba mohiyatini ochib berish 
 
10.
 
Pedagogik eksperimentlar o’tkazilish vaqtiga ko’ra  qanday turlarga bo`linadi? 
A)
 
qisqa va uzoq muddatli 
B)
 
Bir yillik va ko’p yillik  
C)
 
yaqona tajriba va juft tajriba maydoni 
D)
 
o`quv yili va chorak muddatli 
 
11.
 
Pedagogik eksperimentlar o’tkazilish  o’rganilayotgan hodisani tarkibiga ko’ra 
qanday turlarga bo`linadi? 
A)
 
oddiy va murakkab 
B)
 
natijali va natijasiz 
C)
 
samarali va samarasiz 
D)
 
bir yillik va ko`p yillik 
 
12.
 
Pedagogik eksperimentlar tashkil qilinishiga ko’ra qanday turlarga bo`linadi? 
A)
 
tajribali, tabiiy 
B)
 
sun`iy, tabiiy 
C)
 
tajribali, tajribasiz 
D)
 
turlarga bo`linmaydi 
 
13.
 
Oldiga qo’ygan maqsadiga ko’ra pedagogik eksperimentlar qanday turlarga 
bo`linadi?  
A)
 
tasdiqlovchi,  shakllantiruvchi yoki  yaratuvchi, nazorat qiluvchi  
B)
 
xulosalovchi,  shakllantiruvchi, yaratuvchi  
C)
 
yaratuvchi, nazorat qiluvchi, g’oya beruvchi 
D)
 
shakllantiruvchi, nazorat qiluvchi, tekshiruvchi 
 
14.
 
Vazirlar Mahkamasining «O’zbekiston Respublikasida umumiy o’rta ta’limni 
tashkil etish to’g’risida» Qarori qachon qabul qilingan? 
A)
 
1998 yil 13 may 203-son qarori 
B)
 
1997 yil 29 sentyabr 203-son qarori 
C)
 
1999 yil 19 fevral 203-son qarori 
D)
 
1991 yil 4 iyun 203-son qarori 
 

---

312 
 
15.
 
Umumiy O’rta ta’limning davlat ta’lim standartlari qaysi organ tomonidan ishlab 
chiqilgan? 
A)
 
O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan 
B)
 
O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’limi vazirligi tomonidan 
C)
 
O’zbekiston Respublikasi O’rta maxsus kasb xunar ta’limi vazirligi tomonidan 
D)
 
O’zbekiston Respublikasi Maorif va madaniyat vazirligi tomonidan 
 
16.
 
Umumiy O’rta ta’limning davlat ta’lim standartlari qanday joriy etilgan? 
A)
 
bosqichma-bosqich 
B)
 
uzluksiz 
C)
 
xududlar taqsimlanib 
D)
 
avval ilg’or maktablardan boshlab 
 
17.
 
“Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to’g’risida”gi 
Qarorda qaysi o’quv yilidan boshlab pedagog kadrlarni yangi davlat ta’lim 
standartlari va o’quv dasturlari bilan faoliyat ko’rsatishlari belgilangan?  
A)
 
1999-2000 o’quv yilidan boshlab 
B)
 
1991-1992 o’quv yilidan boshlab 
C)
 
2000-2001 o’quv yilidan boshlab 
D)
 
1998-1999 o’quv yilidan boshlab 
 
 
18.
 
Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standarti o’quvchilarning qanday jihatlarini 
belgilab beradi?  
A)
 
boshlang’ich hamda umumiy o’rta ta’lim nihoyasida o’quvchilar egallashi lozim 
bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalarning minimal darajasini belgilab beradi 
B)
 
boshlang’ich hamda umumiy o’rta ta’lim orasida o’quvchilar egallashi lozim 
bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalarning maksimal darajasini belgilab beradi 
C)
 
boshlang’ich, maktabgacha ta’lim hamda umumiy o’rta ta’lim nihoyasida 
o’quvchilar egallashi lozim bo’lgan bilim, malakalarning o’rtacha darajasini 
belgilab beradi 
D)
 
boshlang’ich hamda umumiy o’rta ta’lim nihoyasida o’qituvchilar egallashi lozim 
bo’lgan bilim, ko’nikma va pedagogik texnologiyalarning  darajasini belgilab 
beradi 
 
19.
 
Maktab geografiyasi  qanday qismdan iborat?  
A)
 
tabiiy va iqtisodiy geografiya 
B)
 
kartografiya va iqtisodiy geografiya 
C)
 
tabiiy va siyosiy geografiya 
D)
 
tabiatni muxofaza qilish va siyosiy geografiya 
 
20.
 
Maktab geografiyasi ta’limi oldiga qo’yilgan  vazifalarning bajarilishini nazorat 
qilish qaysi me’yoriy xujjat vositasida amalga oshiriladi?  
A)
 
Ta’lim standarti vositasida  
B)
 
“Ta’lim to’g’risida”gi Qonun vositasida  
C)
 
maxsus inspektsiya vositasida 
D)
 
aloxida tuzilgan komissiya vositasida 
 

---

313 
 
21.
 
«Bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan minimal talablar» 
bo’yicha  o’quvchilar egallashi shart bo’lgan ko’nikma va malakalar nechta 
ko’rsatkichlar vositasida ifodalangan?  
A)
 
5 ta ko’rsatkichlar vositasida 
B)
 
3 ta ko’rsatkichlar vositasida 
C)
 
2  ta ko’rsatkichlar vositasida 
D)
 
7 ta ko’rsatkichlar vositasida 
 
22.
 
Geografiya o’qitish metodikasi psixologiya fani bilan qanday bog’langan? 
A)
 
o’quvchilardagi ruhiy faoliyatning umuiy qonuniyatlarini o’rganishi bilan 
B)
 
o’qitishda o’quvchilarning yoshi , millati, iste`dodiini e’tiborga olishi bilan 
C)
 
o`qituvchi va o’quvchining ruhiy faoliyatning qonunyatlarini o’rganishi bilan 
D)
 
darsda o’quvchilarning qiziqishi, millati, salomatligini e’tiborga olishi bilan 
 
23.
 
Geografik qobiqning kimyoviy tarkibini, tabiatni kimyoviy moddalar bilan 
ifloslanishini va ularni oldini olish yo’llarini o’rganishda maktab geografiyasi 
qaysi  fanning yutuqlariga asoslanadi? 
A)
 
kimyo fanining yutuqlariga  
B)
 
fizika fanining yutuqlariga  
C)
 
geometriya fanining yutuqlariga  
D)
 
falsafa fanining yutuqlariga  
 
24.
 
Geografik qobiqning asosiy tarkibiy qismi bo’lgan tuproq, o’simlik qoplami, 
hayvonot dunyosini va turli xil  ekinlarni yetishtirishni o’ziga xos xususiyatlarini 
o’rganishda maktab geografiyasi qaysi  fanning yutuqlariga asoslanadi? 
A)
 
biologiya va qishloq xo’jaligi fanlari tizimi yutuqlariga  
B)
 
biologiya va iqtisod fanlari tizimi yutuqlariga 
C)
 
geografiya va qishloq xo’jaligi fanlari tizimi yutuqlariga 
D)
 
geografiya va iqtisod fanlari tizimi yutuqlariga 
 
25.
 
Nazariy tadqiqot usullariga qaysi usullar kiradi? 
A)
 
adabiyotlarni taxlil qilish, statistik-matematik, tarixiy, qiyosiy va tizimli usullar 
B)
 
adabiyotlarni taxlil qilish, kartografik, tarixiy, tizimli usullar 
C)
 
adabiyotlarni taqqoslash, zamonaviy, tarixiy, qiyosiy usullar 
D)
 
adabiyotlarni solishtirish, statistik-matematik, geografik va tizimli usullar 
 
26.
 
Geografiya ta’limi metodikasida  qaysi soxalar bo’yicha adabiyotlar  to’planadi va 
taxlil qilingadi? 
A)
 
ta’lim bo’yicha  chiqarilgan qonunlar, qarorlar, psixologiya, didaktika  va boshqa 
xujjatlar  
B)
 
o’qitish metodikasi bo’yicha e’lon qilingan ilmiy ishlar va barcha qonunlar 
C)
 
bilish nazariyasi bo’yicha falsafiy adabiyotlar; ensiklopediyalar 
D)
 
mantiq, ilmiy ishlar, ommaviy axborot vositalaridan va tanqidiy didaktika   
 
 
27.
 
Kuzatish ta’lim metodikasining ilmiy-tadqiqot usullarining qaysi biriga kiradi? 
A)
 
pedagogik eksperiment 
B)
 
tarixiy yondashuv 

---

314 
 
C)
 
amaliy tadqiqotlar 
D)
 
nazariy-qiyosiy tadqiqotlar 
 
28.
 
Birinchi geografik kartani kim chizgan? 
A)
 
K.Eratosfen 
B)
 
Ptolomey  
C)
 
Al-Xorazmiy 
D)
 
V.Budanov  
 
29.
 
20-asr boshlarida “Jo’g’rofiyai Riyoziy” kitobi kim tomonidan yozilgan? 
A)
 
M.Behbudiy 
B)
 
A.Avloniy  
C)
 
Fotix Karim  
D)
 
Muhammad 
  
30.
 
Jadidchilik davrida chop etilgan geografik darsliklar, qo’llanmalar yaratilishi tarixi 
qaysi olimlar tomonidan o’rganilgan? 
A)
 
O.Mo’minov (1986), B.Qosimov (1999), D.Alimova va D.Rashidova (1998), 
X.Vaxobov va N.Alimova (2001) va boshqalar 
B)
 
A.Geykiy(1900), D.N.Anuchin(1886),A.A.Borzov va S.V.Chefranovlar (1938) va 
boshqalar 
C)
 
N.Balashov(1939), N.I.Leonov(1960), N.Alimova(2001) va boshqalar 
D)
 
D.Alimova va D.Rashidova (2001), Zokirjon Furqat (1899), Maxmudxo’ja 
Bexbudiy (1909) va boshqalar 
 
31.
 
19-asrda O`zbekistonda kimlar qaysi nashrda geografiyaga oid maqolalar e’lon 
qilganlar? 
A)
 
Maxmudxo’ja Bexbudiy, Zokirjon Furqat sayohatnomalari xaqidagi ma’lumotlar, 
1870 yildan boshlab o’zbek tilida  “Turkiston viloyati” gazetasida 
B)
 
Zokirjon Furqat, A.Geykiy ma’lumotlari, 1970 yildan boshlab o’zbek tilida  
“Turkiston o`lkasi” gazetasida 
C)
 
O.Mo’minov, D.N.Anuchinma’lumotlari, 1770 yildan boshlab o’zbek tilida  
“Turkiston oblasti” gazetasida 
D)
 
Beruniy, A. Xorazmiyma’lumotlari, 1900 yildan boshlab o’zbek tilida  
“O`zbekiston viloyati” gazetasida 
 
32.
 
19-asr oxiri  20-asr boshlarida nashr etilgan dastlabki geografiya faniga oid 
manbalarni aniqlang. 
A)
 
A.Geykiyning “Yer xususidagi ilmdan olingan so’zlar” nomli kitobi, Fotix 
Karimning “Turkiston va unga qo’shni mamlakatlar kartasi” darsligi, Muxammad 
Amin Karimiyning “Jug’rofiyai riyoziy” va “Yer yuzi” darsligi, Maxmudxo’ja 
Bexbudiyning “Turkiston kartasi”, “Muntaxabi jug’rofiyaiy umumiy” va 
“Madxali jug’rofiyaiy imroniy” kitobi 
B)
 
D.N.Anuchin raxbarligida A.A.Borzov va S.V.Chefranovlar tomonidan ishlab 
chiqilgan dastlabki umumdavlat o’quv dasturi, “O’zbekiston sho’rolar 
jumxuriyatining birlik asosidagi mehnat maktablari uchun dastur”, “O’zbekiston 
birinchi bosqich maktablarining dasturlari” kabi bir necha kompleks dasturlar 

---

315 
 
C)
 
“Boshlang’ich va o’rta maktablarni dasturlari va o’quv rejalari” haqida yangi 
qaror, “Boshlanma geografiya” (A.Kruber va boshqalar darsligining tarjimasi), 
“Turkiston”, “Boshlang’ich jug’rofiya saboqligi” (G.I.Ivanov), “ISHJIning 
qisqacha jug’rofiyasi” (G.I.Ivanov) 
D)
 
“O’zbekiston va unga qo’shni jumxuriyatlar xamda viloyatlar” (N.Balashov, 
1925), “Jug’rofiya”     (N.P.Arxangelskiy, 1933), “O’zbekiston sotsalistik 
sho’rolar jo’g’rofiyasi ”(L.Obizov, 1934), N.I.Leonovning “Jug’rofiya metodikasi 
bo’yicha ocherklar”  metodik qo’llanmasi 
  
33.
 
O’zbekiston mustaqillikka erishgandan so’ng geografiyadan maktabda qanday 
yangi predmetlar joriy qilingan? 
A)
 
Turkiston tabiiy geografiyasi   
B)
 
Tabiatshunoslik  
C)
 
O’zbekiston tabiiy geografiyasi  
D)
 
Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi 
  
34.
 
Ta’limning og’zaki usullardan eng ko’p qo’llaniladigan turi qaysi? 
A)
 
tushuntirish   
B)
 
hikoya  
C)
 
suhbat 
D)
 
ma’ruza 
 
35.
 
Keng ko’lamli suhbat  qaysi biri? 
A)
 
evristik 
B)
 
katexezik   
C)
 
kirish 
D)
 
takrorlash  
 
36.
 
Tabiatdagi o’zgarishlarni kuzatish qanday o’qitish usuliga kiradi? 
A)
 
fenologik 
B)
 
meteorologik  
C)
 
astronomik 
D)
 
geomorfologik 
 
37.
 
Geografiya ta’limini tashkil etishning eng asosiy shakli qanday? 
A)
 
dars 
B)
 
fakultativ mashg’ulot, o’quv ekskursiyalari  
C)
 
o’quv ekskursiyalari  
D)
 
darsdan tashqari ishlar  
 
38.
 
Maktab geografiyasida qanday dars turi ko’p qo’llaniladi? 
A)
 
aralash dars  
B)
 
umumlashtiruvchi dars  
C)
 
kirish dars  
D)
 
takrorlash darsi  
 
39.
 
1924 yildan 1930 yilgacha geografiya fani qaysi fan tarkibida bo’lgan? 
A)
 
Jamiyatshunoslik  

---

316 
 
B)
 
Fizika 
C)
 
Tarix  
D)
 
Matematika 
 
40.
 
«Geografiya v shkole» jurnali nechanchi yilda ta’sis qilingan? 
A)
 
1935 yilda 
B)
 
1934 yilda 
C)
 
1936 yilda  
D)
 
1937 yilda 
  
41.
 
Nazariy bilim nima? 
A)
 
tabiat va jamiyat hodisalari haqida tafakkurning to’g’ri ma’lumoti  
B)
 
ijtimoiy mehnat va tafakkur mahsuli  
C)
 
ob’ektiv qonuniy aloqalarini til vositasida ifoda etish  
D)
 
narsa va hodisalarni rivojlanishi to’g’risidagi ma’lumot  
 
42.
 
Empirik bilim nima? 
A)
 
ob’yekt va hodisalarning tashqi xususiyatlariga oid bilimlar 
B)
 
ob`yekt va hodisalarning qonuniyatlari 
C)
 
ichki aloqalarga oid bilimlar 
D)
 
ob’yekt va hodisalar haqida tafakkurning to’g’ri ma’lumoti  
 
43.
 
Ko’nikma qanday qilib malakaga aylanadi? 
A)
 
mashqlar jarayonida aylanadi 
B)
 
kuzatish orqali aylanadi 
C)
 
tajriba natijasida aylanadi 
D)
 
taqqoslash tufayli aylanadi 
 
 
44.
 
«Metod» so’zini ma’nosi nima? 
A)
 
biror narsaga yol 
B)
 
taqqoslash 
C)
 
analiz 
D)
 
sintez 
 
45.
 
Usul va uslubning bir-biridan farqi? 
A)
 
uslub-usullar yig’indisidan iborat  
B)
 
usul-uslubga o’tish mumkin 
C)
 
uslub katta birlik 
D)
 
usul kichik birlik  
 
46.
 
Og’zaki bayon nima? 
A)
 
o’qituvchining jonli so’zi  
B)
 
o`qituvchi hikoyasi  
C)
 
tushuntirish 
D)
 
suhbat 
 
47.
 
Hikoya yuqori sinflarda necha daqiqa davom etishi kerak? 

---

317 
 
A)
 
20-25 daqiqa 
B)
 
10-15 daqiqa 
C)
 
25-30 daqiqa 
D)
 
30-35 daqiqa 
 
48.
 
Katexizik suhbat nima? 
A)
 
qisqa javob beriladigan suhbat  
B)
 
kirish suhbati  
C)
 
o’rganish suhbati  
D)
 
yakunlovchi suhbat  
 
49.
 
Materiklar va okeanlar geografiyasi qaysi sinfda o’qitiladi? 
A)
 
VI sinflarda  
B)
 
VII sinflarda  
C)
 
VIII sinflarda  
D)
 
IX sinflarda  
 
50.
 
O’zbekiston iqtisodiy geografiyasi qaysi sinflarda o’qiladi? 
A)
 
VIII sinflarda 
B)
 
VI  sinflarda 
C)
 
IX sinflarda 
D)
 
X sinflarda 
 
51.
 
O’quvchiga tabiiy geografik, iqtisodiy va ijtimoiy geografiya  bo’yicha 
mustaxkam  bilimlar berish qanday maqsad xisoblanadi? 
A)
 
ta’limiy maqsad 
B)
 
tarbiyaviy  maqsad 
C)
 
rivojlantiruvchi maqsad 
D)
 
aniqlashtirilgan  maqsad 
 
52.
 
O’zbekistonning kelajagi buyuk davlat ekanligini asoslab berish, o’quvchilarda 
Vatanimiz qudrati  va ravnaqidan faxrlanish tuyg’ularini shakllantirish qanday 
maqsad xisoblanadi? 
A)
 
tarbiyaviy  maqsad 
B)
 
ta’limiy maqsad 
C)
 
rivojlantiruvchi maqsad 
D)
 
aniqlashtirilgan  maqsad 
 
53.
 
O`quvchilarga kuzatuvchanlik, eslab qolish, tafakkur, tasavvur va nutq  
qobiliyatlarini rivojlanishiga imkon yaratish qanday maqsad hisoblanadi? 
A)
 
o’quvchilarning qiziquvchanlik  qobiliyatini rivojlantirishga yo’naltirilgan 
maqsadlar  
B)
 
o’quvchilarning  tasviriy qobiliyatinirivojlantirishga yo’naltirilgan maqsadlar 
C)
 
o’quvchilarning aloxida qobiliyatinirivojlantirishga yo’naltirilgan maqsadlar 
D)
 
o’quvchilarning barcha qobiliyatinirivojlantirishga yo’naltirilgan maqsadlar 
 
54.
 
AQSH da geografiya  ta’limi qanday tashkil etilgan? 
A)
 
har bir shtatda alohida dasturlar mavjud  

---

318 
 
B)
 
butun mamlakatda yagona dastur asosida  
C)
 
geografiya ta’limi tasviriy mazmunga ega  
D)
 
yaxshi tashkil etilmagan  
 
55.
 
Rivojlangan mamlakatlarda geografiya ta’limining kuchli tomonlari nimada? 
A)
 
geografik amaliy va mustaqil ishlarga ko’p e`tibor beriladi  
B)
 
geografiya ta’limida o’yinlar ko’p qo’llaniladi 
C)
 
geografiyadan dars soatlari ko’p ajratilgan 
D)
 
geografiya ta’limi bo’yicha psixologik tadqiqotlar o`tkaziladi 
 
56.
 
Jahonning ijtimoiy iqtisodiy geografiyasi nechanchi sinfda o’qitladi? 
A)
 
IX sinfda 
B)
 
VI sinfda  
C)
 
VII sinfda  
D)
 
VIII sinfda   
  
57.
 
O’rta Osiyo tabiiy geografiyasi nechanchi sinfda o’qitiladi? 
A)
 
VII sinfda  
B)
 
V sinfda 
C)
 
VI sinfda  
D)
 
VIII sinfda  
 
58.
 
Bilimlar qanday guruxlarga bo’linadi? 
A)
 
Nazariy va empirik bilimlarga  
B)
 
Amaliy va empirik bilimlarga 
C)
 
Amaliy va nazariy bilimlarga 
D)
 
Empirik va doimiy bilimlarga 
 
59.
 
Bilim  nima? 
A)
 
Tashqi dunyoni ob`ektiv borliqni kishi ongida aks etishini yozma va og’zaki shakli 
B)
 
ob`ektiv borliqni tasviriy shakli  
C)
 
geografik borliq va hodisalarni tashqi xususiyatlarini aks ettiradi   
D)
 
ob`ektiv borliqni chizma shakli 
 
60.
 
Geografiya bo’yicha 1-chi darslik kim tomonidan yozilgan?  
A)
 
Eratosfen   
B)
 
Ptolomey  
C)
 
Al-Xoraziy  
D)
 
Beruniy 
 
61.
 
«Kitob sur’at al-arz» asarini muallifi kim? 
A)
 
Al-Xorazmiy  
B)
 
Abu Nasr Farobiy 
C)
 
Al-Farg’oniy  
D)
 
Al-Beruniy  
 
62.
 
Tajriba usuli qaysi predmetni o’tayotganda ko’proq qo’llaniladi? 
A)
 
Tabiatshunoslik  

---

319 
 
B)
 
Materiklar va okeanlar geografiyasi  
C)
 
Turkiston tabiiy geografiyasi  
D)
 
Boshlang’ich tabiiy geografiya 
 
63.
 
Tushuntirish usuli bilan qanday bilimlar beriladi? 
A)
 
nazariy  
B)
 
empirik 
C)
 
amaliy 
D)
 
faktik 
 
64.
 
O’zbekistonda asrimiz boshlarida geografiyadan kimlar darsliklar yozgan? 
A)
 
M.Behbudiy  
B)
 
H.Niyoziy 
C)
 
Munavvar Qori Abdurashdxonov 
D)
 
Furqat (Zokirjon Mullo Holmuhammad o’g’li 
 
65.
 
O’zbekistonda “Ta’lim to`g`risida”gi qonun qachon qabul qilindi? 
A)
 
1997 yil  
B)
 
1996 yil 
C)
 
1995 yil 
D)
 
1998 yil 
 
66.
 
ToshDUda geografiya o’qitish metodikasi kafedrasi kimning tashabbusi bilan 
ochilgan? 
A)
 
H.H.Hasanov  
B)
 
P.N.G’ulomov  
C)
 
T.Egamberdiev  
D)
 
SH.Zokirov  
 
67.
 
Geografiya ta’lim metodikasi qaysi fanlari bilan aloqador? 
A)
 
Geografiya, pedagogika, psixologiya  
B)
 
Tarix, jamiyatshunoslik 
C)
 
Ximiya, fizika, biologiya 
D)
 
Geologiya, geografiya, fizika 
 
68.
 
Respublikamiz maktablarida necha yillik majburiy ta’lim mavjud? 
A)
 
9 yillik  
B)
 
7 yillik 
C)
 
8 yillik 
D)
 
1 yillik 
 
69.
 
Ekskursiya so’zini ma’nosi nima? 
A)
 
yugurib chiqaman  
B)
 
korxonalarga sayr qilish  
C)
 
maktab xududidan chiqib geografiyaga oid bilim olish  
D)
 
tabiatga chiqish 
 

---

320 
 
70.
 
20-asr boshlarida O’zbekistonda geografiya fani bo’yicha kimlar tomonidan 
darsliklar yozilgan? 
A)
 
Abdulla Avloniy, Fotix Karim, Maxmudxo`ja Behbudiy 
B)
 
Abdulla Avloniy, Al Xorazmiy, Maxmudxo`ja Behbudiy 
C)
 
Xamidullo Xasanov, Maxmudxo`ja Behbudiy 
D)
 
Maxmudxo`ja Behbudiy, Fotix Karim 
 
71.
 
Darsning tarkibiy qismlari nimalardan iborat?  
A)
 
o’tilgan darsning mazmunini so’rash, yangi mavzu o’tish, uni mustahkamlash va 
tashkiliy qism 
B)
 
o’tilgan darsni mazmunli so’rash va mustahkamlash 
C)
 
yangi dars o’tish va uni mustahkamlash 
D)
 
tashkiliy qism va o’tilgan darsni mazmunli so’rash 
 
72.
 
Tasavvur nima? 
A)
 
narsa hodisalar to’g’risidagi sezgi organlarining mahsuloti  
B)
 
ko’z ko’rgan narsasining obrazi  
C)
 
hissiy ma’lumot  
D)
 
ruhiy faoliyat mahsuloti  
 
73.
 
Ilmiy tadqiqot metodlari ichida eng keng tarqalgan metodni ayting.  
A)
 
kuzatish metodi  
B)
 
laboratoriya metod 
C)
 
taqqoslash metodi  
D)
 
maktab xujjatlarini o’rgansh metodi 
 
74.
 
Maktabda qanday dars turi keng tarqalgan? 
A)
 
aralash 
B)
 
kirish  
C)
 
takrorlash  
D)
 
yangi materialni o’rganish 
 
75.
 
Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari qaysi javobda 
ko’rsatilgan? 
A)
 
shaxs, davlat va jamiyat, uzluksiz ta’lim, fan, ishlab chiqarish 
B)
 
shaxs, davlat, ta’lim tizimini moliyalash 
C)
 
ta’limning uzluksizligi, fan va ta’lim jarayonlarining aloqalari 
D)
 
iqtidorli bolalar va iste’dodli yoshlar, fan, ishlab chiqarish 
 
76.
 
Yosh o’qituvchi o’zining ish faoliyatida qanday psixologik muammolarga duch 
keladi?  
A)
 
ijtimoiy munosabat, guruhdan qo’rqish, talaba va o’qituvchi o’rtasida ziddiyatning 
hosil bo’lish 
B)
 
do’stlik, hamjihat bo’lib ishlash, xizmatdagi mutanosiblik. 
C)
 
yolg’on xushomad qilish, kasbga bo’lgan salbiy munosabat 
D)
 
mensimaslik, buyruq, ayblash, kesatiq 
 
77.
 
Pedagogik faoliyat deganda qanday jarayon tushuniladi?  

---

321 
 
A)
 
yosh avlodni hayotga, mehnatga tayyorlash, ta’lim-tarbiya berish uchun maxsus 
tayyorlangan odamlarning mehnat faoliyati 
B)
 
pedagogik jarayon-inson shaxsini shakllantirishga qaratilgan jarayon 
C)
 
pedagogik jarayon- kompyuter texnologiyasiga asoslangan o’quv uslubini qo’llash 
ta’lim 
D)
 
bolalarga ta’lim-tarbiya berishga maxsus tayyorgarlik kasb egasi 
 
78.
 
Shaxsga yo’naltirilgan ta’limning asosiy tamoyilini ko’rsating?  
A)
 
ta’lim markaziga o’quvchi (talaba) qo’yiladi 
B)
 
ta’lim markaziga o’qituvchi qo’yiladi 
C)
 
ta’lim markaziga pedagogik jamoa qo’yiladi 
D)
 
o’quv yurtining moddiy texnik ta’minoti hisobga olinadi 
 
79.
 
“Pedagogik texnologiya - o’qituvchi maxoratiga bog’liq bo’lmagan xolda 
pedagogik muvaffaqiyatni kafolatlay oladigan, o’quvchi shaxsini shakillantirish 
jarayonini loyixasidir”, deb tarif bergan olimning nomini ko’rsating? 
A)
 
B.G.Bespalko 
B)
 
M.Shepel 
C)
 
B.F.Shatalov 
D)
 
G.K.Selevko 
 
80.
 
Avtoritar pedagogik munosabatning qanday turiga asoslanadi? 
A)
 
an`anaviy ta’limda pedagogik munosabat 
B)
 
demokratik ta’limda pedagogik munosabat 
C)
 
liberal ta’limda pedagogik munosabat 
D)
 
insonparvar ta’limda pedagogik munosabat 
 
81.
 
“Texnologiya” so’zining lug’aviy ma’nosi? 
A)
 
”texne” –  mahorat, san’at, “logos” –  tushuncha ta’limot 
B)
 
“texne” – texnika, “logos” – ta’limot 
C)
 
“texnologiya” – ishlab chiqarish usuli 
D)
 
“texnologiya” – buyumlarni tayyorlash jarayoni 
 
82.
 
Ta’lim shakllarini qulaylashtirish maqsadida texnik vositalar, inson salohiyati 
hamda ularning o’zaro ta’sirini inobatga olib, o’qitish va bilim o’zlashtirishning 
barcha jarayonlarini belgilash, yaratish va qo’llashning tizimli metodidir – 
kimning ta’rifi? 
A)
 
pedagogik texnologiya tushunchasiga YUNESKO ning ta’rifi 
B)
 
pedagogik texnologiya tushunchasiga  B.G.Bespalkoning ta’rifi  
C)
 
pedagogik texnologiya tushunchasiga M.SHepelning ta’rifi  
D)
 
texnologiya tushunchasiga  G.K.Selevkoning ta’rifi  
 
83.
 
Ta’limda proeksion uskunalar va slaydlarni qo’llash qaysi didaktik tamoyilda o’z 
ifodasini topgan? 
A)
 
ko’rgazmalilik 
B)
 
ta’lim va tarbiyaning birligi 
C)
 
onglilik va faollik 
D)
 
nazariya va amaliyotning birligi 

---

322 
 
 
84.
 
Interfaol .... ma’nosini anglatadi. Nuqtalar o’rnida qoldirilgan so’zni toping. 
A)
 
ta’lim olish uchun o’zaro harakat qilish 
B)
 
kichik guruhlarga ajratish 
C)
 
guruhlarda ta’lim olish 
D)
 
bahslashishuv 
 
85.
 
“Pedagogik mahorat” tushunchasi qaysi javobda to’g’ri berilgan?  
A)
 
pedagogik jarayonni bilish, uni tashkil eta olish, harakatga keltira olish, pedagogik 
jarayonning yuqori samaradorligini belgilovchi shaxsning ish sifati va 
xususiyatlari tahlili 
B)
 
muayyan toifadagi vazifalarni hal qilish imkoniyatlariga ega bo’lgan 
mutaxassisning kasbiy pedagogik tayyorgarligi darajasi 
C)
 
o’quv mashg’ulotini tashkil etish shakli bo’lib, unda pedagog rahbarligida 
muammoli vaziyat yuzaga keltiriladi 
D)
 
axborot oqimining shaxs tomonidan tanqiddan holi erkin ravishda uzatishiga 
erishishni ko’zlagan ruxiy ta’sir etish usuli 
 
86.
 
Geografiya ta’limida bilim olishning asosiy manbalariga ko’ra qanday o’qitish 
metodlari sinflashtiriladi? 
A)
 
o’qitishning og’zaki usullari, kartografik qo’llanmalar bilan ishlash, kuzatish va 
tajriba metodlari kabi  
B)
 
o’qitishning yozma usullari, kartralar bilan ishlash, kuzatish va xulosalash 
metodlari kabi 
C)
 
yozma, statistik, matematik, kuzatish kabi 
D)
 
o’rgatishning barcha usullari, globus bilan ishlash, tajriba, nashr etish metodlari 
kabi 
 
87.
 
Didaktik maqsadlariga ko’ra o’qitish metodlari qanday sinflashtiriladi? 
A)
 
yangi bilimlarni o’rganish, bilimlarni mustahkamlash, bilim, malaka va 
ko’nikmalarni tekshirish metodlari 
B)
 
o’qitishning yozma usullari, kartralar bilan ishlash, kuzatish va xulosalash 
metodlari 
C)
 
og’zaki metodlar, ko’rgazmali metodlar, amaliy metodlar 
D)
 
izohli - ko’rgazmali metod, reproduktiv, muammoli ta’lim metodi 
 
88.
 
Fikrlash faoliyati va bilim olish faolligi xususiyati bo’yicha o’qitish metodlari 
qanday sinflashtiriladi? 
A)
 
izohli-ko’rgazmali metod, reproduktiv, muammoli ta’lim metodi 
B)
 
yangi bilimlarni o’rganish, bilimlarni mustahkamlash, bilim, malaka va 
ko’nikmalarni tekshirish metodlari 
C)
 
muammoli ta’lim metodi, modul metodi  
D)
 
og’zaki metodlar, ko’rgazmali metodlar, amaliy metodlar 
 
89.
 
S.T.SHapovalenko barcha o`qitish usullarni qanday guruhga bo’ladi? 
A)
 
og’zaki metodlar, ko’rgazmali metodlar, amaliy metodlar 
B)
 
o’qitishning yozma usullari, kartralar bilan ishlash, kuzatish va xulosalash 
metodlari 

---

323 
 
C)
 
izohli - ko’rgazmali metod, reproduktiv, muammoli ta’lim metodi 
D)
 
yangi bilimlarni o’rganish, bilimlarni mustahkamlash, bilim, malaka va 
ko’nikmalarni tekshirish metodlari 
 
90.
 
O’qituvchining kommunikativ qobiliyati qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan? 
A)
 
talabaga to’g’ri muomala qila olish, ularga yaqin bo’lish, ular bilan pedagogik 
samarali hamkorlik o’rnata bilish qobiliyati 
B)
 
talabaga bevosita emosional irodaviy ta’sir ko’rsatish qobiliyati. Imo- ishora 
vositasida o’z fikrini aniq va ravshan ifodalash qobiliyati 
C)
 
muomala madaniyatiga ega bo’lish, talabalarni tushunish, ular bilan hamkorlik 
qilishqobiliyati 
D)
 
Imo- ishora vositasida boshqalar fikrini aniq va ravshan ifodalash qobiliyati 
 
91.
 
Qaysi texnologiyalarda o’quvchilarda aqliy faoliyat usullarini shakllantirishga 
asosiy e’tibor qaratiladi? 
A)
 
muammoli ta’lim texnologiyalarida 
B)
 
didaktik o’yin texnologiyalarida  
C)
 
modulli ta’lim texnologiyalarida 
D)
 
loyihalash texnologiyalarida 
 
92.
 
Ta’limning rivojlantiruvchi maqsadlarini belgilang. 
A)
 
o’quvchi shaxsini shakllantirish, ilmiy-nazariy fikrlashni rivojlantirish, nazariyani 
yuqori darajada egallash, ilmiy metodlarni egallash 
B)
 
ta’limda pedagogik va axborot texnologiyalarini asoslanishi 
C)
 
ta’limda ilmiy metodlarni asoslanishi 
D)
 
o’quv materiallarni internetdan olingan ma’lumotlar bilan boyitish 
 
93.
 
Ta’lim markaziga o‘quvchi (talaba) qo‘yiladigan asosiy tamoyilini ko‘rsating? 
A)
 
shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim 
B)
 
ta’lim markaziga o‘qituvchi qo‘yiladi 
C)
 
ta’lim markaziga pedagogik jamoa qo‘yiladi 
D)
 
o‘quv yurtining moddiy texnik ta’minoti xisobga olinadi  
 
94.
 
Ko‘rgazmalilik qaysi didaktik tamoyilda o‘z ifodasini topgan?  
A)
 
ta’limda proeksion uskunalar va slaydlarni qo‘llash 
B)
 
ta’lim va tarbiyaning birligida qo‘llash 
C)
 
onglilik va faolligida qo‘llash 
D)
 
nazariya va amaliyotning birligida qo‘llash 
 
95.
 
An’anaviy ta’limning asosiy kamchiligini ko‘rsating? 
A)
 
talabaning aqliy, ijodiy, kommunikativ bilim olishini etarlicha ta’minlanmaydi 
B)
 
zamonaviy ta’limning talablariga butunlay javob bermaydi 
C)
 
 ta’lim faqat darslik va o‘quv qo‘llanmalarga asoslanadi 
D)
 
ta’limda o‘quvchining maqsadlari inobatga olinmaydi  
 
 
96.
 
O‘qituvchi va talaba faoliyati hamda unga taqsimlangan vaqt me’yorini har bir 
bosqich bo‘yicha to‘g‘ri belgilash nima uchun xizmat qiladi? 

---

324 
 
A)
 
darsning texnologik xaritasi uchun 
B)
 
mashg‘ulotni me’yorida tashkil etish uchun 
C)
 
talabalar faoliyatini faollashtirish uchun 
D)
 
vaqt me’yorini belgilash, bilim va ko‘nikmalarni egallashlari uchun 
 
97.
 
1954 yil   professor B.F. Skiner tomonidan qanday ta’lim modeli asoslab berildi? 
A)
 
dasturlashgan ta’lim modeli 
B)
 
hamkorlikda o‘qitish modeli 
C)
 
tarmoqlangan ta’lim modeli 
D)
 
shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim modeli 
 
98.
 
1958 yil – N.Krauder tomonidan dasturlashtirilgan ta’limning tarmoqlangan 
sxemasi taklif etildi. Bunda taklif qilingan bir qancha javoblardan birini tanlash va  
javoblarning to‘g‘ri-noto‘g‘riligidan kelib chiqib qaytar aloqa nazarda tutiladi, bu 
jarayon “.........”deb nomlandi. Nuqtalar o‘rniga kerakli tushunchani qo‘ying.  
A)
 
o‘rgatuvchi texnologiyalar 
B)
 
ta’limda texnologiyalar 
C)
 
didaktik texnologiyalar 
D)
 
o‘yinli texnologiyalar 
 
99.
 
Maslahatli ma’ruzada – ……..kabi vazifalar amalga oshiriladi.  Nuqtalar o’rnini 
to’ldiring. 
A)
 
talabalar bilimini mustahkamlash, rivojlantirish, ularni yangi ma’lumotlar bilan 
to’ldirish 
B)
 
ommaviylik, samaradorlik, natija 
C)
 
maqsad, natija, sifat 
D)
 
maqsadlilik, sifat, umumiylik 
 
100.
 
O‘rganilayotgan hodisa, tushuncha, fikrlarni ikki va undan ortiq jihatlari 
bo‘yicha taqqoslashni ta’minlaydi –? 
A)
 
ko‘rgazmali 
B)
 
binarli 
C)
 
maslahatli 
D)
 
muammoli 
 
 
 

---

325