Abduramanov xamid xudaybergenovich arabov nurali uralovich xolmuxamedov muhsinjon murodullaevich

Majburiy tibbiy sug‘urta
– majburiy tibbiy sug‘urta mablag‘lari hisobiga 
tibbiyot muassasalari tomonidan ko‘rsatiladigan berul tibbiy xizmatlardan 

---

263 
foydalanishda jismoniy shaxslarga teng imkoniyatlarni ta’minlaydigan davlat 
ijtimoiy sug‘urtasining tarkibiy qismi.
Me’yoriy daromad
– qo‘shimcha ravishda sotilgan tovardan tushadigan 
qo‘shimcha pul. Uni aniqlash uchun tushgan umumiy pul (daromad) o‘simi 
qo‘shimcha sotilgan tovarlar miqdoriga bo‘linadi. 
Mehnat staji 
– xodimning mehnat shartnomasi asosida korxona, muassasa, 
tashkilotlarda yollanib ishlagan, ish haqi olgan davri (boshqa ish vaqti, dam olish 
vaqtlarini ham uzluksiz o‘z ichiga qamrab olgani holda) nazarda tutiladi va u 
yuridik fakt sifatida ijtimoiy ta’minot masalalarida muayyan huquqlar hamda 
majburiyatlarni keltirib chiqaradi.
Mehnat kooperatsiyasi
– ixtisoslashgan mehnat turlarining bir-biriga 
bog‘lanib, muayyan turdagi mahsulot yaratishda ishtirok etishidir. 
Mehnat taqsimoti
– yagona mehnatning mustaqil ahamiyatga ega bo‘lgan 
mehnat turlariga ajralib borishi, mehnat turlarining to‘xtovsiz ravishda yangidan 
paydo bo‘lishidir. 
Mehnatga haq to‘lash tizimi
– mehnat me’yorlari doirasida unga haq 
to‘lash me’yorini bildiradigan ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalardir. 
Mehnatga haq to‘lash tizimi xodimning amalda erishilgan mehnat natijalariga 
hamda xodim bilan ish beruvchi o‘rtasida kelishilgan ishchi kuchining bahosiga 
muvofiq ish haqi olishini kafolatlaydi.
Mehnat hayoti sifati
– bu xodimlarning shaxsiy ehtiyojlarini tashkilot 
(korxona) doiralaridagi faoliyat orqali qondirish darajasidir. Mehnat hayoti 
sifatining mehnatning mazmuni; mehnatni tashkil qilish; mehnatning adolatli 
taqdirlanishi va e’tirof etilishi; mehnatning havfsiz va sog‘lom sharoitlari; 
qo‘shimcha ijtimoiy imtiyozlar imkoniyati; huquqiy himoyalanganlik; mahoratni 
o‘stirish va o‘z kuchlarini rivojlantirish imkoniyatlari; hamkasblar bilan do‘stona 
munosabatlarga yordam beruvchi tashkiliy madaniyat kabi asosiy elementlardan 
iborat. 

---

264