Abdurahmon akbar

Mehribon  quyosh
B ahor  keldi.
S evin ib,
Bulut  t o ‘k d i  d u v-d u v  yosh.
 
M ehri  bilan  chulg ‘a d i
 
Z am in n i  boboquyosh.
Keyin  kumush  bulutga:
—  K o ‘z   yoshingni  artib  ol,
  —
 
D egandayin  jilm a y ib
 
Tutdi  k a m a la k   —  ro ‘mol.
(1 9 7 6 )
Kichkintoy 
chavandoz
Jajjigina  G
 
‘anisher
 
C h avan doz  b o ja m a n   der.
 
Poygalarda  qatnashib,
S ovrin lar  oiam an  der.
Unga:
  —
 
Toying  y o  ‘q -k u ,
  —
 
deb,
 
M aslah a t  solgunim cha,
Ukam  der:
  —
 
O t  bo ‘lasiz,
 
S a m a n to y  olgunim cha!
(1976)
SHE*R  QANDAY  YOZILADI?
e ’r  yozish  ham,  ilhom  deb  atalgan  ne’mat  ham  aslida  qiyosi 
yo‘q  sirli-sehrli  jarayon.  Masalan,  o ‘nta  shoirdan  she'r  qanday 
yoziladi  deb  so‘rasangiz,  o‘n  xil  javob  eshitasiz,  yoki  o ‘nta  shoiming,
63
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

deylik,  ona  mavzusidagi  o ‘nta  she’rini  topib  o'qisangiz,  ular  o ‘n  xil 
yozilganini  ko'rasiz.  Bu  holat  she'm ing  o ‘ziga  xos  hodisa,  o'ziga  xos 
yangilik  sifatida  dunyoga  kelishidan  darak  beradi.  S he!r  yozishni 
mashq  qilish  uchun,  awalo,  sheVning  o ‘zi  nima  ekanini  bilib  olish, 
tushunish,  his  qilish,  texnikasini  puxta  egallash  zarur  boMadi. 
Adabiyotshunos  olimlarimiz  she’rga:  „fikrning  his-tuyg‘uga  qorishiq 
ifodasi,  hayajonli  she'riy  nutq,  m a'lum   ohangga  ega  badiiy  asar“ ,  — 
deb  ta’rif  berishgan.  „She’r“  so‘zi  arabcha  bo‘lib,  taijimasi  shuur, 
sezgi  degan  m a'noni  ifodalaydi.
Bu  fikrlardan  quyidagi  xulosani  chiqarishimiz  mumkin.
Birinchidan,  she'rda  albatta  fikr  va  tuyg‘u  bo‘lishi,  u  o'quvchini 
hayajonga  solishi  kerak.
Ikkinchidan,  qoidasiga  ko‘ra  she'rdagi  so‘zlar  m a'lum   bir  tartib, 
ohangga  ega  bo‘lishi  lozim.  Bu  tartib  bo‘g‘in,  turoq  va  boshqalarda 
qofiyada  ko‘rinadi.
Uchinchidan,  mazmun  va  shaklni  bir  butun  holda,  badiiy  tarzda 
ifodalash,  yoritish  kerak.
„Badiiy“  degani  nimaligini  bilasizmi?  Badiiy  degani,  sodda  qilib 
aytsam,  voqeani,  qalamga  olinayotgan  fikmi  bayon  qilish  emas,  balki, 
aksincha,  timsol  (obraz)  orqali  tasvirlash  deganidir.
Keling,  shu  fikrimni  bir  taijima  she’r  misolida  tushuntirib  beray. 
Masalan,  mart  oyida  goh  yomg'ir  yog'adi,  goh  izg'irin  bo‘ladi,  qorlar 
erib  ketadi,  daraxtlar  kurtak  chiqaradi,  degan  fikrni  badiiy  tarzda 
shunday  yozish  mumkin: