Abdullayeva Zulfiya Rafiqovnaning «Kompyuter grafikasidan bajariladigan topshiriqlar va namunalarni ishlab chiqish»

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAHSUS TA`LIM VAZIRLIGI

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI

PEDAGOGIKA FAKULTETI
«Chizma geometriya va chizmahcilik kafedrasi»

«Tasviriy san`at va muhandislik grafikasi» ta`lim yo’nalishi

Abdullayeva Zulfiya Rafiqovnaning


«Kompyuter grafikasidan bajariladigan topshiriqlar va namunalarni ishlab chiqish»

Mutaxassislik: 5140700 – «Tasviriy san`at va muhandislik grafikasi»

BITIRUV MALAKAVIY ISHI

Ilmiy rahbar: D.Q. Mamatov

Kafedra mudiri: dots. N.J. Yodgorov

BUXORO - 2012
MUNDARIJA:


Kirish…………………………………………………………………..…………3
I Bob. Kompyuter grafikasi fanida Auto CAD grafik dasturi haqida umumiy ma`lumot.
1.1. Auto CAD grafik dasturi tarixi………………………………….……………5
1.2. AutoCAD dasturini o’rnatish uchun personal kompyuter (PK) sistemasiga qo’yiladigan talablar………………………………………………………………7
II Bob. “AutoCAD” dasturida ishlash bo’yicha qo’llanma (2D).
2.1. Ob’yekt tushunchasi. Ob’yekt va ob’yektlarni tanlash…………………..….12
2.2. «Tеkst» - Matn taxrirlash paneli……………………………………….……14 2.3. «Risоvaniе» - Chizish asboblar paneli………………………………………18
2.4. «Rеdaktirоvaniе» Taxrirlash asboblar paneli………………………………..26
2.5. Talabalarga mo’ljallangan variant topshiriqlar ishlab chiqish………………42
Xulosa……………………………………………………………………………76
Adabiyotlar ro’yxati………………………………………………………….…78

KIRISH
I Bob. Kompyuter grafikasi fanida Auto CAD grafik dasturi haqida umumiy ma`lumot.

Jaxon miqiyosida barcha rivojlangan mamlakatlarda fan va texnika, ishlab chiqarish vositalari va texnologik jarayonlar deyarli to’liq kompyuterlashtirilgan. Shuningdek, bu mamlakatlarda ta`lim tizimining hamma o’quv fanlarinio’qitishda va barcha ishlab chiqarish korxonalarida yangi texnika va texnologiyalarni yaratishda loyixalash ishlarini aftomatlashtiruvchi o’ta katta imkoniyatlarga ega bo’lgan grafik dasturlar asosida kompyuterdan foydalanib kelinadi.

Hozirgi zamon talablariga mos bo’lgan mutaxassislarni tayyorlash uchun uzluksiz ta`lim tizimining barcha bo’g’inlarida, ya`ni maktab, kasb- hunar kollej va oily o’quv yurtlarida o’quv fanlarini kompyuterlashtirishga katta ahamiyat berishni xalq ta`limi va Oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirliklari OO’YU pedagog olimlari zimmasiga yuklangan.
Bu esa bugungi kunda pedagog kadrlardan bu sohada o’z bilimlarini chuqur egallashni va ularni yoshlarga, ayniqsa talabalarga o’rgatishni taqoza qiladi.
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan kundan boshlab oliy ta`lim tizimini isloh qilishga katta e`tibor bermoqda. Jahon tajribasi shuni ko’rsatmoqdaki, har bir mamlakatning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy mavqeini, uning intelektual boyligi, ya`ni nazariy bilim va amaliy malakaga ega bo’lgan kadrlar ta`minlab bermoqda{1}. Intelektual boyligimizning kelajagimiz uchun asosiy omillardan ekanligini hisobga olgan holda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va «Ta`lim to’g’risidagi» qonun qabul qilindi. Milliy bosqichning ikkinchi sifat bosqichida «Ta`lim muassalarining moddiy texnika va axborot bazasini mustahkamlash davom ettiriladi. O’quv tarbiya jarayonini yuqori sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik tehnologiyalar bilan ta`minlanadi. Uzluksiz ta`lim tizimini axborotlashtirish amalga oshiriladi» deb belgilab qo’yilgan. Ushbu muammoning nihoyatda dolzarbligini hisobga olgan xolda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot komunikatsiya texnologiyalarini joriy etish» to’g’risidagi Farmonlari e`lon qilindi.
Ushbu farmonda maktablar, kasb- hunar kollejlari, akademik litseylar va oliy o’quv yurtlarining ta`lim jarayonida zamonaviy kompyuter va axborot texnologiyalarni egallashga hamda ularni qo’llanishiga asoslangan ilg’or ta`lim tizimlarini kiritish belgilab qo’yilgan.{2}
Ma`lumki, kompyuter grafikasi 2000 yildan boshlab ikki turga, hisoblash- ko’rgazmali (illyustrativ) va muhandislik kompyuter grafikasiga bo’lingan. Respublikamizning ko’pchilik o’quv maskanlarida uning birinchi turi bilan shug’llanib kelinadi. Chizmachilik va muhandislik fanlarini o’qitishda chizma primitivlarni kompyuterda avtomatik loyixalash asosida bajarish, negadir nazardan chetda qolmoqda. Ko’pchilik o’quv maskanlarida muhandislik fanlarini o’qitishda kompyuter texnologiyalaridan foydalanishga katta e`tibor berilmayotgani ham achinarli xoldir.
Shu sababli oliy o’quv yurtlarida talabalarning muhandislik kompyuter grafikasidan o’zlashtirishini va bilimlarini qoniqarli darajada deb bo’lmaydi. Buning asosiy sabablari quyidagilardan iborat:
1. O’rta maxsus va oliy o’quv yurtlarining texnik ta`minotini, ya`ni kompyuter bilan yetarli ta`minlanmaganligi;
2. Muhandislik kompyuter grafikasidan o’quv adabiyotlarning kamligi;
Shuning uchun ushbu qo’llanmani yuqorida qo’yilgan muammolarni yechish, axborot texnologiyasining grafik imkoniyatlarini barcha o’quv maskanlarida va malaka oshirish institutlarida chizmachilik va mutaxassislik fanlardan bajariladigan grafik ishlarga joriy yetishning ta`minoti sifatida baxolash mumkin.
Jaxon tajribasiga ko’ra barcha loyixalash ishlarini o’quvchi va talabalar, ilmiy xodimlar va loyixachi- konstruktorlar hozirgi zamon grafik dasturlaridan biri bo’lgan Auto CAD dasturi asosida kompyuterda bajaradilar.
Biz o’rganmoqchi bo’layotgan dastur Amerikaning Autodesk firmasi tomonidan ishlab chiqilgan AutoCAD grafikaviy dasturidir. Autodesk firmasining juda ko’plab dastur mahsulotlari mavjud bo’lib (AutoCAD, ArchiCAD, AutoCAD Electrical, 3ds Max, Design Review…), butun dunyoda keng ommalashib ketgan, eng so’ngi texnologiyalarni o’zida mujassamlashtiradi. Firmaning dastur mahsulotlari ichida AutoCAD dasturi muhim o’rin tutadi. U asosiy bo’lib, qolgan dasturlar uning asosida yaratilgan hisoblanadi. Grafik imkoniyatlari juda yuqori va ayni paytda ham soda, ham murakkab topshiriqlarni bajara oladi. Shunisi e’tiborga loyiqki u bevosita aniq fanlar bilan ham chambarchas bog’liqdir. Ularning uzviy davomi sifatida ham qabul qilinishi mumkin va talabalarning kelgusi ish faoliyatlarida ham foydali o’rin tutadi degan umiddamiz.{3}
“Kompyuter grafikasi” fani birinchi navbatda informatika fani bilan bog’liqdir. Kompyuterda oddiy operatsiyalar majmuasini bilmasdan turib kompyuter grafikasini o’zlashtirib bo’lmaydi. Demak ta’lim tizimida avval informatika fani talabalar tomonidan o’zlashtirilishi lozim ekan. Keyingi talab o’rganiladigan grafik dasturni talabidan kelib chiqadi. AutoCAD grafik dasturi chizma yaratish bilan bog’liq bo’lganligi uchun ham chizmachilik, geometriya, chizmachilik fanining nazariyasi hisoblanmish chizma geometriya kabi aniq fanlarni bilishni talab etadi. Oddiy geometrik yasashlar (aylanani teng bo’lakarga bo’lish, aylana yoyi, urinma, vatar, burchak bissektrisalarni o’tkazish, perpendikulyarlik va parallellik xossalari…)ni bilish talab etiladi. Aks holda o’zimiz buyruqlar majmuasini noto’g’ri berib dasturdan biron bir amalni bajarishini talab etishimiz o’rinsiz. Qisqa qilib aytganda AutoCAD grafik dasturini o’rganishda dastlab informatika so’ng chimachilik va chizma geometriya fanlari o’zlashtirilgan bo’lishi lozim.