Abdullayeva sarvinoz



Download 0,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/91
Sana07.08.2021
Hajmi0,89 Mb.
#141136
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   91
Bog'liq
Abdullayeva sarvinoz

    Bu sahifa navigatsiya:
  • Fasod
Fasadbirla davlat turumas qachar, 
        Qali tursa tang yo’q, tunarcha qo’nuq. 
*** 
                                                           
16
Jalilova N.O`z qatlam asosida qon-qarindoshlik atamalarining shakllanishi”Til va adabiyot ta`limi” jurnali.2009.  1-
son.60-bet 


25 
 
Fasodga yaqin yurma bu ish chatoq
Fasod qayda bo’lsa –tubanlik u boq. 
Fasod birla davlatturolmas qochar. 
Ag’ar tursa, tong yo’q, tunovchi qo’noq. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Fasod  سق
ا
د
)  va  davlat(تىلود)  so’zlari  arab  tilidan  o’zlashgan  so’zlar  bo’lib, 
turkiy  tilga  o’tgan.  Bunda    “fasod“  so’zi  dastlab“yiring”ni,  ko’chma  ma’noda 
esa“fitnalik bilan qilingan g’iybat, ig’vo”(O’TIL. IV.334-bet) ma’nosini,  “davlat” 
leksemasiesa“boylik, mol-dunyo, mol-mulk” (O’TIL. I.537-bet)semalarini bildiradi 
  Tushungteg kechurding tiriglik o’dug’, 
 Qani asg’i ko’rgit menga bir bo’dug’. 
    Kunungni kechurdung tilak, arzuqa. 
     Tiriglik tugadi, o’kunch ul qamug’. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Bunda sinonim bo’lib kelgan tilak,arzuleksemalaridan arzu- fosd-tojik tilidan 
o’zlashib,  “dildagi istak: ezgu umid, intilish” (O’.T.I.L. Itom. 541-
bet)ma’nosini,tilak esa  turkcha leksema sifatida “biror narsani amalga oshirish 
uchun bo’lgan intilish,istak, xohish” (O’.T.I.L. IItom. 175-bet) ma’nolarini 
bildiradi.
 
Ko’rinib  turganidek,  “Qutadg’u  bilig”  asarida  o’zlashgan  qatlam  so’zlarining 
o’z  qatlam  leksemalari  bila  bir  qatorda  yot  leksemaligi  sezilmasdan  qo’llanishi 
tilimizning  qadimdan  boshqa  tillar  bilan  keng  aloqada  bo’lganligidan  va  bunda 
mamlakatlarning ham ahamiyati kattaligidan dalolat beradi.  
Shu  sababdan ham  biz  mazkur  I bobda  asl  turkiy  so’zlarning  etimologiyasi va 
hozirgi  adabiy  tilda  qo’llanilish  usuli  bilan  birga  arab  tilidan  o’zlashgan 
leksemalarning  XI    asrda  ishlatilishi,  bugungi  kundagi  ma’no  taraqqiyotini  tahlil 


26 
 
qildik.   Buni o’zlashgan qatlam leksikasi bo’lgan ofiyat so’zining o’z davrida faol, 
ammo hozirgi o’zbek adabiy tilida eskirgan leksemaga aylanganidan yoki  dengiz 
leksemasining  dastlab  ten,iz  shaklida  talaffuz  qilingani-yu  bugungacha  qanday 
fonetik o’zgarishlarga uchraganidan bilishimiz mumkin.   

Download 0,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   91




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish