Abdullayeva sarvinoz

Bezanadi  olam      birikmasida  metaforani  hosil  qilishda  bajariladigan  ish-
harakat  o’rtasidagi  nisbiy  o’xshashlikka  asoslanilgan.  Bezanmoq  so’zining  asl 
ma’nosi  “zeb, naqsh ziynat berib yoki  ko’z  quvontiradigan narsalar bilan boyib 
husnlanmoq,  chiroyli,  ko’rkam  bo’lmoq”(O’T.I.L.  I  tom.  96-bet)ni  bildiradi. 
Ushbu  (bezanadi  olam)  birikuvidagi  “bezamoq”  leksemasida  esa  insonga  xos 
bo’lgan harakat olam, tabiatga ko’chirilgan.  
Hech  qachon  ko’p  gapirma.…Tuman  so’z  tugunini  bitta  so’z  bilan  yozib 
yubor, ya’ni oz so’zlarga ko’proq ma’no singdirish payidan bo’lgin. 
                                                                          (Qutadg’u bilig 12-bet.) 
Tugun  leksemasining  bosh  ma’nosi  “arqon,  ip,  lenta  va  shu  kabi 
narsalarning  bog’lab  ulangan  yoki  sirtmoq  kabi  tortib  bog’langan 
yeri”(O’.T.I.L.II  tom.  216-bet)dir.    Ushbu  “so’z  tuguni”  birikmasidagi  “tugun” 
so’zi  asl  ma’nosini  yo’qotib,  ”voqea,  hodisa  va  shu  kabilarning  to’qnashgan, 

---

79