Abdullayeva sarvinoz

Urug’lug’ kishilar qilinchi silig, 

---

77 
 
Vafa birla xalqqa yadig’li alig. 
                                     Arig’siz, qilinchi vafasiz, jafa, 
Necha ma etursa shaker ham yilig. 
*** 
Asl, sof kishilar ishi –yaxshilik, 
Vafo birla xalqqa qilar ezgulik. 
  Tuban, pastlar ishi- vafosiz, jafo. 
    Agarchi yedirgay shaker ham ilik. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Ushbu  (urug’lik  kishilar)  birikmasida    urug’lik  so’zi  asli  “ekish  uchun  ajratilgan 
don-dun,  meva  va.h”(O”TIL.IV.298-bet)  ma’nosini  anglatadi.  Ma’lumki,  ekish 
uchun eng sara,asl urug’lar olinadi.  Ana shu “saralik, asllik” semasi o’xshashlik 
asosida kishi leksemasiga ko’chirilgan. Bunda “narsa,urug’” semasining chekinishi 
natijasida, “saralik” semasi kuchaytirilgan.  
Ma’no ko’chishining metafora usulini hosil qilishda bir predmetga xos harakatning 
nomi boshqa bir predmetning harakatiga ko’chirilishiga ham asoslaniladi. Buni  
durdona asar-“Qutadg’u bilig” da ham  ko’rish mumkin: 
Kishi ko’ngli tutchi tilar edguni,  
                                   Avitur tilak bulguqa o’zini. 
                                   Qali bo’lsa arzu, tilakin tugal, 
     Ko’ngul ko’trur andin, kesar so’zini.  
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Ushbu  o’rindagi  so’zini  kesarbirikmasidagi  kesmoq  asli-“tig’  bilan  tanasi,