Abdullayev Mehriddin

Ritm qobiliyatlarini takomillashtirish. Insonning harakat faoliya- tini tavsiflovchi omillardan biri ritmik harakatlarni bajara olish imkoni- yatidir. Ritm harakatlarda umumlashtiruvchi holdir. U turli elementlar- ning bir butun sifatida bog‘lanishiga yordam beradi. Harakatlarning ritdaqi to‘g‘ri aniqlash pedagog uchun juda muhimdir. Harakatlar-

ning maqsadga muvofiq ritmini «ushlash» bilan sport natijalarini ham ko‘tarish mumkin. Shug‘ullanuvchilarda kutilmagan chaqqonlik hissi paydo bo‘ladi, u bir muhim narsani topganini tushunadi, shuning uchun avvalgidan kam kuch sarflagan holda ko‘proq samaraga erishadi. Ritm- lilik motor iqtidori ko‘rsatkichlarining biri sifatida namoyon bo‘ladi. Bu qobiliyatlar odatda ikki yo‘l bilan aniqlanadi.

1. 
   Inson ritmik harakatlarni birin-ketin va belgilangan vaqt ora- lig‘ida kelayotgan ovoz yoki boshqa signallarga mos bajarayotganda.
   
2. 
   Harakat vaqtida ritmni signallarni eshitgandan so‘ng belgilan- ganda (ya’ni xotira bo‘yicha). Masalan, cho‘plar bilan do‘mbiraga urib va boshq.
   

Harakat o‘lchamlarining (fazoviy, vaqt, kuch) belgilangan ritm andozasidan chetlashish darajasi muvaffaqiyatlar ko‘rsatkichlari bo‘lib xizmat qiladi.

Bolalarning ritmik qobiliyatlarini baholashda, berilgan ritmni qay- tarishning mutloq xatoligini emas, balki ma’lum testda har bir bola- ning shaxsiy sur’atini e’tiborga oladigan o‘zgaruvchan (transformat- siyalangan) xatolikni ishlatish maqsadga muvofiqligi tasdiqlangan.

Nisbatan mustaqil ritmik qobiliyatlarning ikki turi mavjudligi aniqlangan. Birinchisi ritmik harakatlarni asosan bir tekis, ikkinchisi notekis bajarilishida namoyon bo‘ladi.

Ritmik qobiliyatni tarbiya qilsa bo‘ladi. Bunda asosiy shartlardan biri musiqa va harakat hissini maqsadli takomillashtirishdir.

8.