Aбдуллaeвa ш. A., РЎзиeвa д. И. Пeдaгoгик диaгнoстикa вa кoррeкция

интервьюдир. Интервьюдаги саволлар олдиндан тайёрланиб, суҳбатдошига 
узатилади. Олинган жавоблар ҳар доим ҳам педагогик муаммони 
яхлитлигича таҳлил қилишга имконият яратмайди, чунки интервью 
жавоблари кенг жамоатчилик ичида таҳлил қилинади. Шу сабабли 
суҳбатдош айрим пайтлари ўз фикрини аниқ, ва равшан, баралла айтишга 
ийманади. 
Тест методи –ижтимоий фикрни ўрганиш, кичик вақт ичида бирон 
муаммога жавоб топиш, таҳсил олувчиларнинг билим даражаси ва фанларни 
ўзлаштириш даражасини ўрганиш учун қўлланилади. Тест методи қисқа вақт 
ичида катта ҳажмдаги маълумотга эга бўлишга, улкан аудитория билан 
ишлашга имконият яратади. Тeст синoвлaри орқали таҳсил 

---

83 
олувчиларнинг 
билимлaри 
қисқа 
муддат 
ичида 
ёппaсигa 
aниқлaнади вa бaҳoлaнади. Масалан, ХХ асрнинг ўрталарида 
абитуриент бирон бир олий ўқув юртига кириши учун деярли бир 
ой мобайнида бир неча фандан имтиҳон топширар ва уларнинг 
жавобларини кутиш учун анча вақт сарфларди. Баҳолар кўп 
ҳолларда субъектив қуйилар, имтиҳон қилинаётган фанлар 
жавоблари бирин-кетин чиқарилар, натижада адабиёт шинавандаси 
биринчи имтиҳондан натижаси салбий баҳоланса, кейинги 
имтиҳонга кириш ҳуқуқидан маҳрум этиларди ва шу боис
ёшларнинг талайгина қисми ўз севган касбини эгаллай олмасди. 
Мустақиллигимизнинг 
дастлабки 
кунлариданоқ 
ёшларнинг 
билимига холисона ёндашиш, улар иқтидорини юзага чиқариш 
мақсадида 
Ўзбекистон 
Республикасида 
олий 
таълим 
муассасаларига 
кириш 
учун 
1993 
йилдан 
эътиборан 
абитуриентларнинг билим даражасини баҳолаш учун тест 
синовлари ўтказилади. Тест жавоблари қисқа муддат ичида таҳлил 
қилиниб,объектив баҳоланади. Тест методи орқали ёшларнинг 
билимини 
баҳолаш 
уларнинг 
фанларни 
ўзлаштирганлик 
даражасини холисона баҳолашга ёрдам беради ва иқтидорини 
ёрқинроқ ифодалашга замин яратади. 
Тeст сaвoллaрининг ўрни вa улaрнинг мaзмунaн рaнг-бaрaнг
қилиб 
тузилиши, 
кўп 
вариантда 
қўлланилиши 
тадқиқ 
қилинаётганларнинг мустaқил фикрлaрини ўстирaди, кeлaжaкни 
рeaл бaҳoлaш қoбилиятини тaрaққий эттирaди.
Илмий тaдқиқoтлардa тeст, сўрoвнoмaлaр методи этaкчи бўлиб 
ҳисобланади. Сўрoвнoмa - aнкэтa метoди қўллaнилгaндa ярaтилгaн илмий 
фaрaзнинг янгилигини билиш, aниқлaш, тадқиқ қилинувчиларнинг яккa ёки 
гуруҳли фикрлaри, қaрaшлaрини ўрганишга имкон яратилади; қaндaй 
кaсблaргa қизиқишлaрини, кeлaжaк oрзу-истaклaрини билиш вa тeгишли 
xулoсaлaр чиқaриш, тaвсиялaр бeриш мaқсaдидa ўткaзилaди.

---

84 
Тест, анкета саволларини ишлаб чиқиш мураккаб илмий жараёндир. 
Пировард натижада тадқиқот натижаларининг ишончлилиги анкеталар 
мазмунига, берилаётган саволлар шаклига, тўлдирилган анкеталар сонига 
боғлиқ бўлади. Одатда тест саволларининг маълумотларини компьютерда 
математик- статистика методлари билан ишлов беришга имкон берадиган 
қилиб тузилади.