Abdulla sher axloqshunoslik


XIII BOB OILA, FUQAROLIK JAMIYATI VA DAVLATNING



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet187/209
Sana07.07.2022
Hajmi10,65 Mb.
#753233
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher) (1)

XIII BOB
OILA, FUQAROLIK JAMIYATI VA DAVLATNING
AXLOQIY AS OS LARI
REJA
1. Oilaning ilk axloqiy maskan sifatidagi о ‘m i.
2. Fuqarolik jamiyatining axloqiy asoslari.
3. Davlatning axloqiy mohiyati.
Tayanch tushunchalar
Oila, Nikoh, M uhabbat, Oilaviy m uhit, Oilaviy mulk, Farzand 
tarbiyasi, Fuqarolik jamiyati, Mahalla, Davlat, Davlat suvereniteti, Shaxs 
suvereniteti.
1. Oilaning ilk axloqiy maskan sifatidagi o ‘rni
Oilani fuqarolik jam iyatining, davlatning eng m uhim hujayrasi 
deyishadi. Chunki, har bir jam iyat a ’zosi, bo'lajak fuqaroning tarbiyasi 
oiladan boshlanadi. Oila uchjihatni: o'zining bevosita ko‘rinishi bo‘lmish 
nikohni; oilaviy mulk va anjom lar ham da ular haqidagi g ‘am xo‘rlikni; 
bolalar tarbiyasini o ‘z ichiga oladi.
Nikoh va muhabbat. 
A w alo, nikoh haqida to ‘xtalib o ‘taylik. Qonunga 
b in o a n n ik oh tu z ish s h a r tla r id a n eng m u h im la ri — n ik o h g a
kiruvchilarning o'zaro roziligi va ularning nikoh yoshiga yetganliklari. 
Bizda yigitlar uchun — 18, qizlar uchun — 17 nikoh yoshlari qilib 
belgilangan. Bu — masalaning huquqiy tomoni. Uning ikkinchi — axloqiy 
tom oni ham borki, u m uhabbat bilan bog‘liq. N ikoh tuzishdan aw al 
ikki yosh orasida goh ochiq sevgi — m untazam uchrashuvlar, ahdu 
paym onlar qilish yoki orqavarotdan bir-birini yoqtirish hollari bo'lishi 
mumkin. Har ikkala holda ham rozilik o ‘zgarmas shart hisoblanadi.
Ba’zan, qadimda Sharq xalqlarida, shu jum ladan, o ‘zbeklarda qizning 
yoki yigitning roziligisiz t o ‘y qilib yubora b erish g an , o ta -o n a la r 
kelishishsa — bas, degan fikrlam i uchratadi kishi. Ayniqsa, bunday 
gaplar sho‘rolar davrida tinim siz takrorlanar edi. V aholanki, bunday 
hoi kam bo‘lgan, uni musulm onchilik inkor etadi. Rivoyat qilishlaricha, 
Payg‘ambarimiz M uham m ad alayhissalom uylariga sovchi kelganida
qizlari Fotim adan doim o rozilik so‘raganlar va rad javobi olganlar.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Faqat Hazrat Ali sovchi qo‘yganlarida, Bibi Fotim a rozilik berganlar. 
Demak, farzandning roziligini olish bizga Payg‘ambarimizdan qolgan 
sunnat.
Hozirgi kunda ham ko‘pgina yoshlarimiz sovchi orqali turm ush 
quradilar. Odatda sovchi kelib ketgach, yigit bilan qiz uchrashtiriladi, 
ikkalasi bir-birini m a’qul ko‘rsagina fotiha qilinib, to ‘y taraddudi 
ko‘riladi. Juda ko‘p hollarda bunday yoshlar o ‘rtasida keyinchalik haqiqiy 
muhabbat shakllanadi. Abdulla Qodiriy « 0 ‘tgan kunlar» rom anida 
tasvirlagan Otabek bilan Kumush o'rtasidagi sevgini buning mumtoz 
namunasi desa bo‘ladi. Ochiglini aytish kerakki, muhabbatning ham 
o ‘z darajasi bo r: Layli b ilan M ajn u n n in g m u h a b b ati h am m a 
sevishganlarga ham nasib etavermaydi. Bunday romantik-sururiy sevgi 
real hayotda kamdan kam uchraydi. Buning ustiga, oilaviy muhabbat 
m a’lum m a’noda salobatli, ko‘proq yashirin tarzda namoyon bo'ladi.
Oilaning asosi bo‘lmish nikoh - ezgu maqsadga yo‘naltirilgan, 
zimmasiga zurriyot qoldirishdek yuksak mas’uliyat yuklangan sevgi, 
sevishning ijtim oiylashgan ko‘rinishi. Biroq sevgi-m uhabbat faqat 
erkinlikda namoyon bo‘ladi. Shu jihatni nazarda tutadigan bo lsak, 
nikohni, m a’lum m a’noda, a n ’analar, urf-odatlar va e ’tiqodlarga 
moslashtirilgan sevgining yashash sharti deyish mumkin. Boshqacha 
qilib aytganda, nikoh zaruriyatga aylangan erkinlikdir. Shu bois nikohga 
kirayotgan har bir kimsa bundan buyon о z erkining boshqa bir erk 
bilan kelishib yashashini, ixtiyoriy tarzda cheklanib, nisbiylashgan holda 
mavjud bo‘lishini anglab yetmog'i lozim. Bundan tashqari nikoh о z 
mohiyatiga ko‘ra axloqiy hodisa. U nda ehtiroslar axloqqa bo ysundiriladi. 
Oddiy birga yashashda esa tabiiy ehtiyojni qondirish birinchi o ‘rinda 
turadi, nikohda u ikkinchi darajali mavqe egallaydi.
Keyingi paytlarda nikoh bilan muhabbatning о zaro chiqishmasligi 
haqida G ‘arb m utafakkirlari te z-te z yozadigan b o 'lib qolganlar. 
Chunonchi, Erix Fromm, industrial jamiyatda muhabbat kam dan kam 
uchraydigan hodisa ekanini, nikohning asosida boshqa — moliyaviy, 
siyosiy, iqtisodiy sabablar yotishini ta ’kidlaydi. Umuman, G arb olamida 
bunday hodisa anchadan buyon mavjud. Shu jihatdan Joij Bayronning 
«Don Juan» she’riy romanidagi quyidagi satrlar diqqatga sazovor:

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish