Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
27
— Mana, bekachim, — dedi kulib To‘ybeka. — To‘ybeka opangni sen hech narsaga 
sanamaysan. Biroq uning nafsilamrda karomati bor. Opang bir narsani tiliga va yo 
ko‘ngliga oldimi, darrav farishtalar «omin!» deydirlar. Anovi kungi yosh mehmonni 
senga maxtasam achchig‘landing, ammo kelib-kelib bu kun seni o‘shanga berdilar... 
Endi mundan keyin To‘ybeka opangg‘a ixlos qo‘y, bekachim! 
Bu xabarni eshitkuchi Kumushbibining qora ko‘zlari jiq yoshg‘a to‘lib, kipraklari yosh 
bilan belandilar. 
— Yig‘lama bekachim, — dedi To‘ybeka, — biz bi-lamiz sizning ko‘z yoshlaringizning 
nimaga ekanin: erlar so‘yinganda kulsalar, sizga o‘xshash qizlar yig‘laydirlar; sizning 
yig‘lag‘aningiz — quvong‘aningiz... Meni erga berganlarida senga o‘xshash men ham 
yig‘lag‘an edim, ammo ichimdan nikoh kunining tezroq kelishini kuta-kuta o‘lgan edim. 
— Toqatim tugadi, opa, — dedi Kumush, — ortiq so‘zlamangiz. 
— So‘zlamayman, — dedi To‘ybeka, — lekin sirasini so‘zlayman... Oh, ko‘rsang edi bir 
kuyavni. Qanday chiroylik, qanday aqllik ekanini bilar eding, bekachim. Yulduzingiz nax 
bir-biringizga to‘g‘ri tushkan ekan, ik-kingizning ham bir-biravingizdan kamligingiz yo‘q. 
Kumushbibi ortiq chidalmadi, qo‘rqunch bir tovush bilan hayqirdi: 
— Oh, o‘laman, ko‘b so‘zlama! 
Kumushning bu tovshiga Oftob oyim bilan Oysha kampir uydan yugurishib chiqdilar: 
— Nima bo‘ldi, nima bo‘ldi? 
Kumushbibi onasi bilan bibisining uydan chiqishlari ila boshini sandalning ko‘rpasiga 
burkab, yotib oldi. To‘ybeka juda qo‘rqqan edi: 
— Qallig‘i to‘g‘risida so‘z ochqan edim, men bilan urishdi. 
Oftob oyim To‘ybekani qarg‘ab berdi: 
— Sen aqlsiz o‘lgur, Kumushni uyaltirg‘ansan! Tinch yursang seni birav bir nima 
qiladimi? Bor, ishingga bor! 
Onalar Kumushning bu hayqirig‘ini uyalg‘anga yo‘ydilar-da, yana uyga kirib bisot 
kavlashka, to‘y hozirligini ko‘rishka mashg‘ul bo‘ldilar. 
Kumushbibi bir necha fursatkacha shu ko‘yi burkanib yotdi. So‘ngra o‘rnidan turib 
tashqari havliga qarab ketdi. Ko‘b yig‘lag‘anliqdan ko‘zlari qizarg‘an, qovoq-lari 
shishkan, yuzlar bo‘rtkan edi. Ammo bu o‘zgarishlar uning husnini, latofatini bir zarra 
ham kamitmay balki, o‘n qayta oshirg‘an edilar. Tashqarig‘a chiqg‘andan keyin 
ayvonning tumshug‘iga kelib o‘lturdi va o‘ng qo‘lining kaftiga yuzini olib fikrga toldi. Shu 
holda uzoq qoldi. Shundan keyin ul qo‘lini yuzidan bo‘shatdi-da, entikib dam oldi va 
kimnidir izlagandek, kimnidir kutgandek tevaragiga qarab qo‘ydi... 
— Ariq bo‘yi, sirlik ariq bo‘yi. 
Yoshliq ko‘zlar ariq bo‘yig‘a tushib, nozik oyoqlar ariq bo‘yi tomong‘a harakatlandilar. 
Ul ariq bo‘yig‘a yetkach, ma’lum o‘ringa sakrab o‘tdi-da, cho‘nqaydi. Bir hovuch suv olib 
yuzidan to‘kib tushirdi va ohistagina yo‘lak tomong‘a qarab olg‘andan keyin suvning 
oqishig‘a ko‘zini tikdi. Kumushning dardini hech kim bilmas, uning xayoliga hech kim 
tushunmas, magar shu ariq bo‘yi tushungandek, bilgandek... Sirlik ariq bo‘yi unga 
nimalarnidir so‘zlar, undan nimalarnidir tinglar, bunga chetdan hech kim voqif bo‘la 
olmaydir-da, bo‘lmog‘i ham mumkin emas. 
Ko‘zlaridan oqqan marvarid tomchilarini shu sirlik ariq suvi bilan yuvdi, bir 
martabagina yuvdi emas — qaytalab-qaytalab yuvdi. Boyag‘i achchig‘idan bir muncha 
tinchlanib, ko‘z qizilliqlari ketkan holda bitta-bitta bosib ichkariga qaytdi.