Abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

Tovushlar talaffuzini tekshirish

Tovushlar talaffuzining xolati logopedik praktikada umumiy qabul kilingan quyidagi tartib bo’yicha tekshiriladi. Bolaga narsalarga oid rasmlar ko’rsatiladi, bunda rasmdagi narsalarni ifodalovchi so’zlar ichida tekshirilayotgan tovush uch urinda kelishi kerak: so’zning alohida talaffuzida, bo’g’inlarda, so’zlarda va jumlalarda tekshiriladi.

O’zbek tilida so’zda undosh tovushlarning mos kelishi:

Sirg’aluvchi tovushlar (s, z, ts);

SHipillovchi tovushlar (sh, j, ch);

Sanor tovushlar (l, r, ng);

Til orqa, chuqur til orqa tovushlar (k, g, x, k, g, x);

Jarangli tovushlar (v, b, d);

Unli tovushlar (a, o, u, u).

Rasmlarni tanlash me’yorlari:

• 
  maktabgacha yoshdagi bolalarning tushunishi uchun mos bo’lishi;
  
• 
  idrok tasvirlangan suratga nisbatan kizikishni va ijobiy xissiyotli munosabatni uygotish;
  
• 
  xayotiy vaziyatlarning aks ettirilishi.
  

Tovushlar talaffuzidagi kamchiliklar xususiyati bo’yicha biz quyidagi shakllarni belgiladik:

a) tovush yo’qligi; b) tovushning almashtirilishi; v) tovushlarning nutqda mustaxkam bulmasligi (bunda tovush ba’zi so’zlarda to’g’ri talaffuz etiladi, ba’zi so’zlarda esa boshqa tovushlarga almashtiriladi); g) tovushni buzib talaffuz etish.