Abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

Bolalar nutqining grammatik tomonini urganish

Buning uchun bolalarga quyidagi vazifalarni bajarish taqlif etiladi:

• 
  syujetli rasmlar asosida gap tuzish;
  
• 
  narsalarga oid rasmlardan foydalangan holda birlikdagi otlardan kuplikdagi otlarni hosil qilish (koptok-koptoklar, kalam-kalamlar, kitob-kitoblar va xokazo);
  
• 
  otlardan kichraytirish - erkalash shakllarini hosil qilish. Masalan: uy-uycha, stol-stolcha;
  
• 
  otlardan sifat yasash.
  

Bunda asosiy diqqat bolalarning kay tarzda gap tuzishiga qaratiladi. Bolaga rasmlar yoki davomli rasmlar asosida xikoya qilish, oddiy va murakkab mazmunli matnlarni so’zlab berish taqlif etiladi. Bunda so’zlarni bog’lab, matn mazmunini qay darajada so’zlab berishi va undagi kamchiliklar xisobga olib boriladi.

Bolaning nutq faolligi darajasi, monologik suxbatga oid nutqdan foydalanish imkoniyatlari belgilanadi. Bundan tashkari, bolaning nutqiy muomalada tashabbuskorligi, she’r, ashula bilishi kabilar xam xisobga olib boriladi.

Bolaning faqat nutqini emas, balki uning ruhiy xususiyatlarini, shaxsining e’tibor talab tomonlari, aqliy xolatini xam o’rganib boriladi.

Logoped tekshirish jarayonida bolani faqat kuzatib, u bajargan vazifalarni baxolabgina qolmay, balki kerak bo’lganda bolaga yordam berishi lozim. Tekshirish jarayonida bola faoliyati, uning kizikishi, muvaffakiyat va muvaffakiyatsizlikka munosabati, qiyinchilikni qanday qabul qilishi va uni bartaraf etish usullari, yo’l qo’yilgan xatolarni to’g’rilash qobiliyatini xisobga olish lozim.

Bolani charchatib kuymaslik, shuningdek, bola harakatining faollik darajasini pasaytirmaslik uchun tekshirish vaqtida ish turlarini o’zgartirib turiladi.

Ish jarayonida bolaga va uning ota-onasiga bo’lgan munosabat, xushmuomalalik bilan tekshirish ruhiy-terapevtiv ta’sir etish asosida bo’lishi kerak.

Tekshirish usullari bir xillikka ega bo’lmay, balki hamma vaqt xususiy yo’nalishdadir.

To’g’ri tashkil etilgan tekshirish ishlari tabakalashtirib aniqlash masalalarini xal etishga imkon beradi va shu katorda tuzatishga qaratilgan ish usluslarini to’g’ri tanlashda katta ahamiyatga egadir.