Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat

Na xotin, na farzand ko‘rmagan,
Kimsasiz, bechora bir yigit (Uyg‘un)
Bu holat lisoniy ko‘makchi omillarning ba’zan susayishini ko‘rsatadi.
Badiiy va so‘zlashuv vaziyati ushbu yuklamaning lisoniy imkoniyatini voqelantiruvchi pragmatik omil hisoblanadi.
Nazarimizda, pragmatik omil na yuklamasining lisoniy imkoniyatini voqelantirishda yetakchi omil, lisoniy vositalar esa ko‘makchi sifatida namoyon bo‘ladi.

Xulosa
O’zbek tilidagi yuklamalarni monografik planda maxsus o’rgangan olim O.Bozorov haqli ravishda aytib o’tganidek, yuklamalar mohiyatini ochib berishda bu xil ta’riflar etarli emas. Ta’rif qo’shimcha ottenka ifodalovchi boshqa birliklar va yuklamalar qo’shimcha ottenka ifodalamagan o’rinlarni nazardan chetda qoldiradi.
O.Bozorov yuklamalar, yuklama-bog’lovchilar, bog’lovchi-yuklamalar, shuningdek, turli so’z turkumlari bilan bog’liq funktsional yuklamalar, ya’ni ravish bilan bog’liq yuklamalar, fe’l bilan bog’liq yuklamalarni ajratadi. Yuklamalarda sinonimlik, ko’p ma’nolilik, omonimlik xususiyatlarini namoyon etadi. Ularning presuppozitsiya tashuvchi ekanligiga ham e’tiborni qaratamiz.
Tadqiqotning asosiy maqsadi yuklamalarning so’z turkumlari sirasidagi o’rinini belgilashdir. Ushbu maqsadni amalga oshirishda bir qator vazifalarni nazarda tutamiz;

1. 
   so’z turkumi va uning tashkil etuvchisini ta’riflash;
   
2. 
   so’z turkumlarini ajratishning mantiqiy mezonlarini aniqlash;
   
3. 
   so ’z, leksima, so ’z shaklini farqlash;
   
4. 
   mustaqil va yordamchi so ’zlarni farqlash;
   
5. 
   so ’z turkumlarining munosabatlaridagi o ’ziga xosliklarni kuzatish;
   
6. 
   yuklamaga ta ’rif berish;
   
7. 
   yuklamalar sirasi va funktsional-semantik guruhlarni aniqlash;
   
8. 
   yuklamalarning boshqa yondosh hodisalar bilan munosabatini tizimini tiklash;
   
9. 
   yuklamalarning yordamchi so ’zlar o’rnida tutgan o’rnini aniqlash.
   

Yuklamalarning tadqiqi jarayonida quyidagi yangiliklar qo’lga kiritilgan:

1. 
   so’zlarni turkumlarga ajratishning mantiqiy va lisoniy mezonlarini o ’zaro munosabatda ko ’rib chiqilgan;
   
2. 
   so ’zlarni turkumlarga ajratishda yuklamalarning tutgan o ’rni ko ’rib chiqilgan;
   
3. 
   so’zlarni turkumlarga tasniflash mezonlari sirasiga qiyoslash mezoni kiritilgan;
   
4. 
   so’z turkumining birligi va uning til tizimida tutgan mavqei belgilangan;
   
5. 
   yuklamalar sirasi tadqiqotda taklif etilgan mezonlar asosida ko’rib chiqilgan va guruhlangan;
   
6. 
   yuklamalarning yondosh hodisalarga nisbatan tutgan o’rni ochib berilgan;
   

Yuklamalar semantikasi borasida ortiqcha mubohasasiz shuni aytish mumkinki, yuklamalar to’liq gapga yoki uning bir qismiga qo’shimcha ma’no jilosi berish uchun xizmat qiladi.
Ana shu qo’shimcha ma’no jilolarini ifodalash uchun ayrim o’rinlarda yordamchi so’zlar va ba’zi mustaqil so’zlarning yuklamaga xos xususiyatlar kasb etishni kuzatish mumkin. Buni “O’zbek tilining izohli lug’ati” dan olingan quyidagi so’zlar misoli ko’rish mumkin