|
Ш одм онцул Салом . Ёзувчининг ж о н сузи. (Собир Унар билан су^бат) УЗАС. 2013-йил, 24-май, 21-сон, 4 -
ва^ифа.
42
■el rozlarida aslida jamiyatning iztirobini, dardini kuylaydi. Bu dard, bu
\bning shoiming qalbida shaxsiylashganining o‘zi «ko‘ngil she’riyati»ga
■ganidir.
ПК. asming 60 - yillaridan boshlab adabiyotimizda ijodiy «men» to‘liqroq
tana boshladi, dunyoni «men» nigohida ko‘rish, baholashga intilish kuchaydi.
tyillard a anchayin sentimentallikka yuz burgan adabiyotimiz 90-yillarga kelib
p k havosidan yayrab , qanotlarini parvozga yoyib yubordi. Asrimizga kelib
xilma-xil global, moddiy - ma’naviy tahlikalar qurshovida bo‘lgan
sniyatning qo‘llaridan tutib, ko‘ngil va ruh olami bugun toshga aylanib
jfeurmasdan uni sof tuyg‘ulaming go‘zal dunyosiga oshno etishda adabiyot va
Bfr’at yanada faollashmog‘i zarurati tug‘ilmoqda.
p. Faxriyor ijodi inson ruhiy faoliyatining aqliy, hissiy va ruhoniy faoliyat kabi
kvcha qirralarini o‘zida aks ettirgan, murakkab badiiy tasvir vositalariga ega
raoan’anaviy she’riyatdir. Bu she’riyat insonning go‘zallik qonunlari asosidagi
jodiy - ruhiy faoliyati mahsulidir. Xayolot murakkabligini kuchli so‘z o‘yinlarida
b d a etuvchi shoirimizning o‘quvchilami voqelikka yaxshiroq razm solishga,
■mziy ma’no qatlamlarini yanayam chuqurroq anglashga undovchi she’riyatida
Ujzik did, o‘tkir aql sohibini, odam va olamga cho‘ng mehr ila munosabatda
b ‘luvchi, zamonasozlikdan yiroq haqgo‘y shaxsiyatni ko‘rishimiz mumkin.
■L Shoir Iqbol Mirzoning o‘zi e’tirof etganidek, unga muhabbat qalam tutqazgan,
■eyinroq bu tuyg‘u yurt ishqiga, Vatan sevgisiga aylangan. Uning ijodida millat
■qdiriga o‘zini eng mas’ul shaxs deb bilgan, «shoir o‘z xalqisiz hech kirn, hech
sarsa emas» degan xalqparvarlik, millatparvarlik pozitsiyasida mustahkam turgan
■vzand, millatning qalbi uyg‘oq va iste’dodli kuychisi shaxsiyati namoyon bo‘ladi.
I 5.70-yillarda she’riyat dunyosiga kirib kelgan S.Sayyid shu kungacha 20 dan ortiq
plie’riy to‘plamlar muallifi bo‘lib, ushbu to‘plamlardagi barcha she’rlarda ham
■atan qadr - qimmati, yurt sog‘inchini ifodalagan qaynoq nafasini, shodumon yoki
pzgin xotiralardan junbushga kelgan ko‘ngil xonishlarini, yashash va yasharish
43
jni his qilish mumkin. Shoir uchun Vatan - olis Surxon vohasidagi mo‘jaz
Sog‘idan, el - sodda va anoyi hamqishloqlaridan, poklik va obodlik -
egildan va har kimning o‘z uyidan boshlanadi. Shoir uchun arzimas narsaning
yo‘q. U har bir narsa - hodisaning ibtidosida mohiyatni ko‘ra biladi. Olam va
taqdiri, yurt istiqboli, milliy qadriyatlar e’tirofi uning har bir she’rida shaydo
fating ko‘ngil izhoridek kuylanadi.
2.2. S h e ’riyatda Vatan m avzusi: po etik obraz va talqinlar
I Zamonaviy
adabiyotimiz va san’atim iz tajribalari
shundan dalolat
Lyotirki, tasvir, ifoda, usul, uslub, badiiy talqin xilma-xilligi, rang-barangligi
B rg i badiiyat, san’at dunyosi taraqqiyotining bosh yo‘nalishiga aylanib
ayotir. Jam iyatning o*zida zamon bilan hamnafas, didlar, may liar, qarashlar,
afaatlar, fikrlar xilma-xilligi orta borayotgani rang-barang adabiy tamoyillarga
ehtiyoj tug‘diradi, albatta. Mana shu jarayon bugungi milliy she’riyatimizda
namoyon bo‘lmoqda. H ar doimgidek o ‘z she’rxonlarining ko'ngil mulkiga
Bfenib, sevib o‘qilayotgan, yod olinayotgan, qo‘shiqqa solinayotgan an’anaviy
fcalistik, xalqona yoki ko‘tarinki romantik ruhdagi she’rlar bilan birgalikda
■ fchim lam ing topqirlik bilan obrazlarga aylanishi, ramzlar asosiga qurilgan nazm
b n o‘zining didli, sermulohaza va talabchan o ‘quvchilarini topmoqda. Nasriy
parlarda bo‘lgani kabi lirikada ham o ‘ziga xos obrazlar tizimi mavjud. Obraz
pmsol) tushunchasi ijodkoming fikr - tuyg‘ulari singdirilgan hayot manzarasini
pglatsa, tor ma’noda badiiy asarda aks ettirilgan inson siymosini ifodalaydi.
Bunda inson tashqi predmetlar orqali ham ifodalanishi mumkin. She’riyatda,
fcium an obrazning eng ko‘p qo'llanuvchi turi bu - poetik obrazdir.
Inson qalbiga tutash, tuyg‘ulariga vobasta, ko‘ngliga yuqumli bo‘lgan
■he’rlar - bu Vatan haqidagi she’rlardir. 0 ‘quvchi bu mavzudagi nazmni chanqoq
po‘lib o ‘qiydi, shoir
bu mavzuga bot-bot murojaat qiladi. Chunki Vatan
■ishunchasi barcha uchun muqaddas bo‘lsa, shoir uchun o'zlikning o‘zidir. Shoir
Ualbidan Vatanni izlaydi, eng sof tuyg‘ulami Vatanidan topadi. Serma’no va
serqatlam poetik obrazlar tizimi orqali o‘quvchi shoiming Vatanga bo‘lgan
44
JU arining
to ‘lqinini, o‘y — fikrlarining salmog‘ini, ijodiy konsepsiyasini
'y d i . Biz ham quyida shoirlarimizning shu mavzudagi she’rlaridagi ba’zi
, obrazlarga to ‘xtalib o‘tamiz.
Sirojiddin Sayyid ijodida 0 ‘zbekistonga bag‘ishlangan she’rlar talaygina.
f hamma she’rlarida ham qadimiy makonni, buyuk va mustaqil davlatni,
Цат ichra teng mamlakatni qalamga olmaydi, balki u har bir maskan, har bir
■d, mo‘’jazgina qishloq yoki shaharda, qo ‘yingki, har bir xonadon ostonasida,
fcan d m an ” degan har bir fuqaro timsolida Vatanni ko‘radi. U ostona, tuproq,
ajinlar, xazon, so‘qmoq, ko‘zlar, rayhon, chechak, giyoh, egatlar, minor,
■ to r, qadim q o ‘rg ‘onlar, mozorlar, sinch, g ‘isht, qaldirg‘och, Ona yurt, Ona
■Ban, qor, sor, nor, bog‘, tandir non, zarra, ustun, yomg‘ir, sel, bahor, bug‘doy,
B m o l, ranglar, imorat va boshqa ko‘plab obraz va obrazli ifodalami qo‘llaydiki,
H m in g har biri betakror va original badiiy-estetik mazmunga ega. Chunonchi, S.
leyv'idning Vatan mavzusidagi she’rlarida “Ona” obrazi takror va takror
■B'llanadi. “Sen onamdin ham yaqinroq, sen onam yanglig4 aziz, Onadin ayro
Do'stlaringiz bilan baham: | 
