Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika


■Datonat  bilan”.  Bir  qarashda yurtimiz  ko‘rkiga  ko‘rk,  tarovatiga tarovat  qo‘shib



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/50
Sana31.12.2021
Hajmi2,19 Mb.
#259850
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50
Bog'liq
ijodkor konsepsiyasi va poetik obraz

■Datonat  bilan”.  Bir  qarashda yurtimiz  ko‘rkiga  ko‘rk,  tarovatiga tarovat  qo‘shib, 

pdamlarga  toza  havolar  hadya  etayotgan  daraxtlar  ta’rifiga,  ekologiyamizning 

dolzarb  masalasiga  bag‘ishlanganga  o'xshab  ko‘rinayotgan  ushbu  she’r  to‘liq 



lamziy  obrazlar  asosiga  qurilgan.  Ya’ni,  unda  oydin  ko'rinib  turgan  ma’nodan


iqari  shoimi  o‘yga  toldirgan  inson  va  Vatan  munosabati  haqidagi  ijtimoiy- 

■afiy qarashlari ham zuhur topgan ichki ma’no ham mavjud.  She’rdagi matonat 

fcaehr-oqibat  ramzi  bo‘lgan  yurtdosh  daraxtlar  bu -  qanoatli,  andishali,  halol, 

H rv a r va yurtparvar vatandoshlarimiz timsoli bo‘lsa, bo‘ron, qahraton qahri, bir 

Lvda  ko‘karmoq,  kuzgi  bulutlar,  qora  sovuq,  o‘t,  chaqmoq,  duradgor  qushlar, 

^■movuq-ilon kabi o‘xshatish va metaforalar asosiga qurilgan obrazlar Ollohning 

■odasiga yuborgan sinovlarini  ifodalaydi. Dunyoda ommaviy madaniyat ta’sirida 

■son  uchun  umumbashariy  va  muqaddas  tushunchalar  salmog‘i  yo‘qolib 

■■yotgan,  hech  qanday  cheklovlar,  qadriyatlar,  axloq  -   odob  qoidalari  uning 

■flaqonli  hayot  kechirish”iga  (“to‘laqonli  hayot  kechirish”  deganda  ular 

B e la m i  nazarda  tutganlarini  hamma ko‘rib  turibdi)  tushov  bo‘lmasligi  kerak  , 

Lrgan xudbinona  qarashlar natijasida o‘z oldidagi barcha insoniy burchini unutib, 

Kbanlikka  yuz  tutayotgan  odamzodning  ba’zi  vakillariga  nafrat  tuyg‘usi  shoir 

b b in i  bezovta  qilganda  o‘zbek  degan  o‘zligidan  kechmas  eli  borligiga 

nkronalar keltiradi:

■evalar to‘kasiz dasturxonlarga, 

lozalab berasiz achchiq havoni. 

fcyanib sizdayin qadrdonlarga 

pylayman betiyiq sayoq dunyoni.

* ‘stlog‘ingiz silab tomirimda nur,

Do‘shig‘ingizda bor xushbo‘y daraklar.

■oringizga shukr, Sizga tashakkur,

Yatandosh daraxtlar, yurtdosh daraxtlar! 

pAytgil, do‘stim,...”, B-7)

She’riyatimizda  Vatan  mavzusi  va  uni  ifodalagan  poetik  obrazlar  haqida 

prrim mulohazalarimiz  yuzasidan o‘z xulosalarimizni keltiramiz:

1.Istiqlol davri o‘zbek she’riyatida  Vatan mavzusi keng tarannum etilayotir. 

Blaming hammasida ham ozod va obod 0 ‘zbekistonning tengsiz muvaffaqiyatlari, 

■usn  jamoli,  tog‘lari  va  vodiylari  ,  shahar  va  qishloqlari,  bog‘lari  va  dalalari 

kuylanadi.  Bu  she’rlaming  ko‘pchiligida  Vatan  muhabbati  katta  mahorat  bilan



53


kiangan.  Original  va  zalvorli  mazmun  kasb  etgan  poetik  obrazlar  ushbu 

jorat natijalaridir.

2.  Shoirlarimiz  ijodida  tabiat-jamiyat-inson hayotida  kechayotgan voqea- 



fcsalar,  o‘zgarishlar  shaxs  erki,  millat  hurriyati,  Vatan  istiqloli  va  istiqboli 

W   nazaridan  talqin  qilinadi.  Shoiming  favqulodda  betakror  poetik  obrazlar 

tish mahorati  she’rlaming badiiy-estetik va intellektual-fikriy ta’sir darajasini 

Jiadi. Insonning jamiyat va Vatan, o'tmish va kelajak oldidagi burchi, umuman 

Sn  bo‘lib yaralishning o‘zi juda ulkan mas’uliyatdir,  degan  ijtimoiy -  falsafiy 

isepsiya,  ko‘ngilga,  o‘zlikka  sodiq qolib  haqiqiy  umr kechirish  xavotiri  shoir 

i,  qalbini  bezovta  qiladi,  uning  qalamidan  xalq  ezgu  orzu-umidlariga  esh, 

plariga  yupanch,  hasrat-u  hazin  tushkunlikdan  yiroq  badiiy  barkamol  she’riy 

т!аг yaralishiga sabab bo‘ladi.

Sirojiddin  Sayyidning Vatan mavzusidagi she’rlari shaxs erki, tafakkuri, millat 

ligi,  ko‘ngil  ozodligi,  ozodaligi,  Vatan  mustaqilligini  asrash-avaylash  va  bu 

taatga  shukronalik  g‘oyalari  bilan  sug‘orilgan  serzavq  va  hikmatli  lirikadir. 

Lda  umuminsoniy  qadriyatlar  va  Vatan  tushunchalari  yangicha  idrok  etiladi. 

punonchi, shoir  insonni'o‘z-o‘zini anglashi, o‘zlikni qadrlashi va ulug‘lashi bu -  

baianni  anglashi,  Vatanni  qadrlashi  va  ulug‘lashidir,  degan  badiiy-falsafiy 

■onsepsiyasi  bilan ajralib turadi.

U  Iqbol Mirzo Vatan mavzusidagi lirikasida milliylik, tarixiylik, go‘zallik, ezgulik, 

adolat singari  bashariy  qadriyatlar orqali  kamolga etgan shaxs nigohi  bilan  Inson

■   Vatan  munosabatlarini  kuzatadi  va  shaxs  didini,  dunyoqarashini,  jamiyat 

p a ’naviyatini yuksak mezonlarda oMchaydi. Ya’ni, barkamol shaxs va ma’naviyati 

boy jamiyat o‘z  manfaatlarini  millat va  Vatan  manfaatlaridan yuqori  qo‘ymaydi, 

ibalki  bu  manfaatlar  umumiyligiga  iymon  keltiradi,  degan  ijtimoiy  -   falsafiy 

tfconsepsiya shoiming  bu mavzudagi she’rlarining tayanch asosidir.

54



швов

IJODKORNING MA’NAVIY -  AXLOQIY KONSEPSIYASI

3.1. 

Muhabbat lirikasi va poetik obrazlar rang-barangligini o‘rganish 



f  "Ko‘ngil badan mulkining podshohidur, anga ham sihhat munga ham sihhat, 

d  tabohi  munga  ham  tabohi”79  deb  yozgandilar  hazrat  Alisher  Navoiy 

iprining  “Mahbub  ul-qulub”  asarlarida va  asrlar  bo‘yi  anglangan  haqiqat  shu 

■diki,  ko‘ngilni  “sihhat”  toptirmoq  -   shaxsni  kamol  toptirmoq,  ko‘ngilni 

rzallashtirmoq -  ruhni, jismni go‘zallashtirmoqdir. Bu vazifalami esa mutafakkir 

inunavvar  ijodkorlarimiz  hammadan  ko‘p  o‘z  zimmalariga  oladilar.  Bugungi 

[adabiyoti ham tobora o‘zining asl o‘zanlariga tushib, ko‘ngilga qaytib, insonga 

feg o‘zligini,  mohiyatini tanitishga,  ma’naviyatini boyitishga xizmat qilmoqda. 

feulik, adolat, go‘zallik prinsiplariga asoslangan, umuminsoniy qadriyatlar bosh 

aon bo‘lgan  adabiyotimizda  insonga chuqur hurmat,  undagi oliyjanob va nurli 

lidolaming tantanasiga qat’iy ishonch bilan yo‘g‘rilgan muhabbat mavzusi azaliy 

abadiy  mavzulardandir.  Ishq  vasf  etilgan  bir-biridan  yoniq  she’rlar  o‘zbek 

friyatining  go‘zal  muhabbat  lirikasini  oshiqlaming  chin  ma’nodagi  ko‘ngil 

Bkhaniga aylantirdi.  Bizning bebaho mumtoz she’riyatimizning benazir iste’dod 

■biblari,  buyuk so‘z san’atkorlari* butun umr ishqni kuyladilar,  ishq  yo‘lida  ijod 

Uldilar.  Bu ijodda go‘zallik zavqining mukammalligi,  ruh  fazosining behad keng 

В  yuksakligi,  timsol  va  ramzlarga  yo‘g‘rilgan  falsafiy,  olmos  kabi  serqirra 

Lazmun  davrlar osha insoniyat idroki va tafakkurini o‘ziga  mixlab olganligining 

jboisi esa bu ishqiy satrlaming hayotbaxsh nafasi har qanday idroki karaxt, ko‘ngli 

Bosh  kimsaga ham ta’sir o‘tkaza olishidadir,  balki.  Mumtoz adabiyotimizda ishq 

lasfi  g‘oyat teran  idrokka asoslanadi.  Ya’ni  borliqni  sevish,  borliqqa bog‘liqlikni 

evish,  oshiq  va  ma’shuqqa  xayrixohlik,  b on  go‘zallikni  sevish.  Bu 

■fealliklaming  kamoli  esa  Olloh  ishqiga  asoslanadi.  Muhabbat  tushunchasi, 

Laldan,  yaxlitligicha  tushunilgan  (ya’ni,  Vatanga  muhabbat,  onaga  muhabbat, 

Lrga,  do‘stga  va  hokazolarga  muhabbat  sifatida jo ‘nlashtirilmagan)  Sharqda  bu

I k m iu e p  Навоий. “Махбуб ул-кулуб” . ^ЗФ А . Мукаммал асарлар тропами, 20-томлик,  14-том, Тошкент- 


Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish