Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Александров А.Ю. “Международний туризм” Учебник. М. Аспект пресс 2002.
   
2. 
   O.Sh. Ismailov Turizm biznesi va menejmenti O’quv qo’llanma Toshkent, 2011.
   
3. 
   Aliyeva M. va boshqalar. “Xalqaro turizm” Toshkent”. 2011.
   
4. 
   М.Р.Усмонов “Туризм географияси” Ўқув қўлланма. Самарқанд - СамДУ - 2019 йил.
   
5. 
   Yakubov O’, Vahobov X, Rekreatsion geografiya asoslari. O’quv qo’llanma. T., 2012 yil.
   

5 -MAVZU: (2 soat) TURIZM - TIZIMI O’RGANISH OB’EKTI SIFATIDA
Reja:

1. 
   Turizm haqida umumiy tushuncha.
   
2. 
   Turizm tizimi.
   
3. 
   Tur, turmahsulot tushunchasi
   
4. 
   Turistik eksport, import
   

Tayanch tushuncha va iboralar: Turizm , turizm tizimi, Tur, xalqaro turizm, turmahsulot, turistik eksport, turistik import.
Turizm (tourism) terminini birinchi bo‘lib 1830 yilda V. Jekmo tomonidan qo‘llanilgan edi. Bu tushuncha fransuz tilida «tour», sayohat ma’nosida ishlatilgan. Turizm va turist tushunchalari o‘z navbatida bir ma’nodagi tushuncha sifatida qarash noo‘rindir. Binobarin, bu termin va tushunchalarga Bern universiteti professorlari Xunziker va Krapflar aniqroq baho beradi. Jumladan, turizm-o‘zi yashaydigan joydan boshqa joyga, hududga, mamlakatga, mamlakatidan tashqariga bo‘sh vaqtlarida dam olish, sog‘lig‘ini tiklash, sog‘lomlashtirish, mehmonga borish, diniy va ish yuzasidan haq to‘lanadigan maqsadlaridagi tashrifidir.
O’zbekiston Respublikasi «Turizm haqidagi» qonuniga muvofiq turizm bu - jismoniy shaxsning doimiy istiqomat joyidan soglomlashtirish, ma’rifiy, kasbiy-amaliy yoki boshqa maqsadlarda borilgan joyda (mamlakatda) xaq to’lanadigan faoliyat bilan shug’ullanmagan xolda uzog’i bilan bir yil muddatga junab ketishi (sayoxat kilishi);
Aholining o‘zi yashab turgan mintaqa, hudud, o‘lka yoki biror mamlakatning diqqatga sazovor joylarini ko‘rish maqsadida uyushtirilgan rekreatsion faoliyat turiga sayohat, ya’ni turizm deyiladi. “Turizm” termini fransuzchadan olingan bo‘lib, “tour” - aylana, aylanma harakat va “sayr-sayohat” degan ma’noni anglatadi.
1963 yilda BMT-ning Xalqaro turizmga oid Rim konferensiyasiga muvofiq “sayyoh” deb, bir mamlakatdan ikkinchi mamlakatga safarga borib, kamida 24 soat ichida o‘sha yerda turib, sayyohlik xizmatidan foydalangan kishiga aytiladi (Mironenko, Tverdoxlebov, 1981, b.11). Agar kishilarning ana shu muddat davomida mamlakat hududining boshqa joyida o‘zi yashab turgan manzildan tashqarida bo‘lishi mahalliy turizm deyiladi.
R. Abdumalikovning fikricha, turizm- sayohat paytida “tur” (belgi) o‘rganish degan ma’noni bildirib, tog‘, adirlar va uzoq masofalarga sayohat qilish, oxirgi manzilga belgi qo‘yib kelish yoki cho‘qqiga chiqqanlikni bildirish uchun biron belgi qo‘yishni anglatadi, deb ta’riflaydi (Abdumalikov, 1978 ). Bu fikr ko‘proq maktab o‘lkashunosligi va turizmi bilan bog‘liqdir.
Kishilarning biror mintaqadan yoki hududdan boshqa joylarga safar qilishida bevosita geografik xususiyatlar, ya’ni qulay tabiiy geografik sharoit va siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlik muhim ahamiyat kasb etadi. Turizm geografiyasi, A.Soliev fikricha, bu «jonli, faol» yoki «harakatdagi geografiya» dir. Chunki, biror turistik ob’ektni ko‘rish uchun o‘sha joyga borib bevosita ko‘rishi lozim. Bu maqsadga esa geografik marshrutlar asosida amalga oshiriladi. Qolaversa, geografiya fanining tarixi, kelib chiqishi ham ko‘p jihatdan aynan turli xil sayohatlarga, hozirgi zamon tili bilan aytganda, turizmga bog‘liq.