Абдулла қАҲҲОР

1934
КУР 
кузнинг
очилиши
Мулла Умар сизмисиз?
Тўнғиз ўқи ермисиз?
Қўшиқ
Шундай қилиб Аҳмад полвон 
сўйиладиган бўлди. 
Пакана, ғунда, вужуди ажалдан дарак бериб турган 
жаллод келиб унинг елкасидан қаттиқ тортганда, бу уч 
кунлик азоб ичида ҳолдан тойган Аҳмад полвон, оёқ- 
лари чалишиб, чалқанча йиқилди: уч кундан бери ҳат- 
то ҳожат учун ҳам ечилмаган қўллари остида қолди. 
Полвон ўрнидан турганидан кейин қўлини қимирлатиб 
кўриб, синмаган ёки лат емаганига севинди, аммо шу 
оннинг ўзида жаллоднинг оёғи остига бошини қўйиб го- 
моғини пичоқнинг дамига ростлаб бериш учун иккинчи 
қадамни 
босишга 
мажбур эди. Ҳовлининг ўртаси — 
гулзор орасидаги супада пар ёстиққа ёнбошлаб, оёғини 
маҳрамига уқалатаётган бир кўзли, бадбуруш қўрбоши 
яна пишқирди:
— Ҳой, дунёга бир марта келасан, ҳамширангни... 
Топиб берсанг-чи!..
Ёнида ўгирган 
аълам унинг 
сўзини 
маъқуллаб 
бошини қимирлатди. 
Бу ҳовлининг эгаси — бой ҳам 
юраксиз, эгасининг орқасига ўтибгина ҳурадиган лай- 
чадай, ҳар замон сўзлар ва ҳар бир оғиз сўзида ўзининг 
пушт-паноҳи бўлган қўрбошига қараб қўяр эди. Қўр- 
бошининг ўнг ёнида ўзини вазир тутиб ўтирган табиб 
ҳам салмоқлаб, дона-дона қилиб гапириб, Аҳмад пол- 
вонга иасиҳат қилди...
Аҳмад полвоннинг гуноҳи зўр. У 
қўрбошининг ўнг 
қанотини синдирди, унинг вазири Исҳоқ афандини ўл- 
дирди. Балки жароҳатидан қон кета-кета ўзи ҳам ўлар 
эди, аммо полвон уни илгарироқ ўлдирди, оддий, ўтин 
ёрадиган болта билан чопиб ташлади.
Олқорда бўлган урушда Исҳоқ афандига ўқ тегди. 
Қочишда қўрбошининг ўзи уни отига мингаштириб ол- 
ди. Қечаси шу Аҳмад полвоннинг қишлоғидан ўтиб ке-
2 6 8
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

таётганда Исҳоқ афанди қўрбошидан ўзининг шу ерда 
бирон ишончли кишининг уйида қолдирилишини сўради. 
Уни орқадан қувиб келаётган қизил аскарлар шубҳа- 
ланмайдиган камбағал бир одамнинг уйидагина қолди- 
риш мумкин эди. Ушандай киши Аҳмад полвон бўлган 
эди. Аҳмад полвон уни олиб қолди-ю, қўрбоши қишлоқ- 
дан чиқар-чиқмас чопиб ташлади.
— Бегим,— деди Аҳмад полвон орқасига бурилиб,— 
сиз мени ҳозир нима учун сўйдирмоқчи бўлсангиз, мен 
ҳам шунинг учун афандингизни ўлдирдим. Энди нима 
дейман! Охирги умримда бир савоб иш қилиб, сизнинг- 
ку эмас, худонинг марҳаматига лойиқ бўлсам... Менинг 
икки кўзим бор. 
Мен шу икки 
кўзимдан 
ажрасам 
сизнинг... сиз шифо топасиз. Бундан катта савоб бўл- 
мас.
Бу сўзлар қўрбошига масхара бўлиб туюлди. У оғзи- 
дан кўпиклар сочди, аммо ҳар қанча ғаши келганда 
ҳам Аҳмад полвонни ўлдиришдан ортиқ қўлидан ҳеч 
нарса келмас эди.
— Аччиғингиз келмасин, бегим,— деди қўрбошининг 
сўкиш аралаш сўзини кесиб, сўнгра табибга мурожааг 
қилди,— сиз балки менинг тилимга тушунарсиз, мен кў- 
зимни бекка бермоқчиман.