Abdulazizxon madrasasi Buxoro shahrida. 1652 yil nafis naqshli

---

 

OBIDALAR 

Abdulazizxon madrasasi - Buxoro shahrida. 1652 yil. nafis naqshli 

koshinlarga boyligi bilan ajralib turadi. Qo`sh imoratli. 

Abdullaxon madrasasi - 16 asr Samarqand 

Abdullaxon madrasasi - Buxoroda 16 asr 

Abdullaxon timi - 1577 yilda Buxoroda yirik usti berk savdo rastasi -

Abdullaxon timi qurildi 

Abdurahim Sadr madrasasi - 16 asr Samarqand 

Abu Mansur Moturudiy yodgorligi - Samarqand shahri. 

Avliyo mark ibodatxonasi - Venetsiyada. Vizantiya va Arab me'morchiligi 

uslubida qurilgan. 

Avliyo Pyotr ibodatxonasi - Rimda.  

Avliyo Sofiya ibodatxonasi - Yustinian 1 davrida Konstantinopolda barpo 

etilgan. Uning ulkan gumbazi (diametri 31,5 m) bo`lib, 40 ta deraza 

gulchambari bilan qurshalgan. Osmon gumbazi kabi ushbu gumbaz go`yo 

xavoda muallaq turgandek tuyuladi. Turli xil toshlar va oyna parchalaridan 

yasalgan juda ajoyib mozaikalar ibodatxona devorlarini bezagan. 

Avliyoota qal'asi - Jambul 

Ajanta ibodatxonasi - Markaziy Xindistonda. miloddan avvalgi 2 asrdan - 

milodiy 7 asrga qadar g`or ichida o`yib ishlangan 

Ajinatepa - - 6-7 asrlar. Qo`rg`ontepa yaqinida 12 metrli budda xaykali 

topilgan. 

Ayritom, Xolchayon, Dalvarzintepa, Zartepa, Qoratepa - Kushon davlati 

yodgorliklari.  

Ayritom, Eski Termiz va Dalvarzintepa - bu yerlarda muxtasham 

buddaviylik ibodatxonalari bo`lgan. Aynan shu yerdan buddaviylik O`rta 

Osiyo bo`ylab tarqala boshladi.  

Akropol - Mil.avv.2-mingyillikda Attikaning g'arbiy qismida yunonlar 

Akropol, yani "Yuqori shaxar" deb. atalgan qala quradilar. Bora-bora 

Akropol tevaragiga odamlar ko`chib kelib o`rnasha boshladilar, shu tariqa 

Afina shaxri dunyoga keldi.  

Al-Azxar - diniy oliygoh. Qoxirada joylashgan. Uning talabalari xozir xam 

"Al-Kashshof" asosida Qur'oni karimni o`rganadilar.  

Aldo Manutsiya - Venetsiya shahridagi bosmaxona. 

Aleksandriya esxata (Uzoqdagi Aleksandriya) - Saklar va massagetlarga 

qarshi kurash uchun Aleksandr Sirdaryo bo`yida, Xo`jand yaqinida bir 

tayanch manzil barpo etish to`g'risida buyruq beradi. Bu o`sha shahar edi. 

Al-Qasar qasri - Ispaniyaning Seviliya shahri, arab uslubi, o`rta asrlar. 

Al-Fir qasri - afrig`iylar saroyi. Milodiy 4 asr boshlari. 

Al-Humro saroyi - Granada, arab uslubi, o`rta asrlar. 

Al-Humro saroyi - Granadada (Ispaniya). Arab halifaligi davriga oid. 

Amir Temur haykali - 1996-yilda Toshkentda qurilgan. Ot ustida turgan 

holda. 

Amir Temur haykali - 1996-yilda Shaxrisabzda  qurilgan. Yerda tik turgan 

holda. 

Amon-Ra ibodatxonasi - Geliopolda (Baolbek) joylashgan. U Misrliklar 

e'tiqodicha Quyosh xudosi bo`lgan. 

Amudaryodan Chorjo`yga - suv chiqarishga imkon beruvchi kanallar 

qazilgan. 

Andijon jome' masjidi - Andijon. 19-asr oxiri. (1874-1877) 

Andijonsoy - 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan sug`orish 

inshooti.  

Anqaqal'a - bu manzilgoh ilko`rta asrlardagi Xorazm davlatiga tegishli. Bu 

yerdan qo`lida shohbozlochin tutgan tojdor tasviri saqlangan tanga topilgan. 

Arab Mu hammadxon va Musa To`ra madrasalari - Xiva. Ichan qal'a 

tarkibida. 

Arl - Arl Frantsiyadagi ibodatxona. Roman uslubida qurilgan. 

Auvliyo Mark ibodatxonasi - Venetsiya, vizantiya uslubi, o`rta asrlar. 

Augsburg - Germaniya. 

Afina akademiyasi - Platon (mil. av. 4 asrda) tomonidanasos solingan ilmiy 

muassasa. 

Afina teatri - 17 ming tomoshabin sig'adigan teatr.  

Afrosiyob  -  miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda bunyod etilgan shahar 

xarobalari, hozirgi Samarqand shahrining sharqiy chekkasida joylashgan. 

Samarqandning eng qadimgi qismida istehkom, xonadon, xo`jalik xonalari 

qoldiqlari bugungi kungacha saqlanib qolgan. 

Afrosiyob - 6-7 asrlarga tegishli bo`lgan So`g`d yozuvi namunalari, devoriy 

suratlar topilgan. Samarqandda. 

Afshona kanali - Somonjuq dashtini obodonlashtirishga xizmat qilgan 

Ahmad al-Farg`oniy haykali - Farg`ona shahri, 1998-yil. 

Ahmad Yassaviy maqbarasi - Turkiston shahrida. Uni amir temur bino 

qilgan. 

Bayonqulixon maqbarasi - Buxoro shahri, Chig`atoy ulusi davri 

Baqtriya - Surxondaryo vodiysi, Shimoliy Afg'oniston, Janubiy Tojikiston. 

Baroqxon madrasasi - Toshkent 16-asr 

Baroqxon madrasasi - Toshkentda 16 asr 

Beshyog`och - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Bibi Maryam ibodatxonasi - Parij. O`rta asrlar.  

Bibixonim (Jome') machiti - Samarqand, A.Temur. 

Binkat - Ibn Xavqal va Ishtaxriy ma'lumotlarida uchraydi. 22 darvozasi 

bo`lgan. Xoirgi Toshkent. 

Bog`i Bixisht - Amir Temur tomonidan Samarqand atrofida qurilgan bog`.  

Bog`i Bobur - Kobulda Bobur tomonidan qurilgan. Oldingi nomi "Bog`i 

Kalon". 

Bog`i Dilkusho - Samarqandning sharqida. A.Temur barpo qilgan. Uning 

tashqi hovlisida hashamatli saroy bo`lib, unda qurollangan askarlar turgan, 

ichki hovlida tug`lar bilan bezatilgan olti fil haykallari safga terilgan. 

Uchinchi hovli A.Temurning mehmonlarni qabul qiladigan oltin taxtli 

qarorgohibo`lgan. Klavixoni shu yerda qabul qilgan. 

Bog`i Jahonaro - Xusayn Boyqaro barpo qilgan bog`. 

Bog`i Kalon - Kobulda, Bobur shoh jasadi Bog`I oromdan shu yerga 

ko`chirilgan. Keyinchalik bu bog` "Bog`i Bobur" deb atala boshlangan. 

Bog`i Maydon - Ulug`bek tomonidan Rasadxona tevaragida bunyod etilgan 

chorbog`. 

Bog`i Orom - Agra shahrida, Jamna daryosi yonida. Bobur dafn etiladi 

Bolaliktepa - 6-7 asrlarga tegishli tasviriy san'at namunalari topilgan. 

Surxon voxasida. 

Buxenvald konslageri - 1-konslager Shiller va Gyotening vatani 

hisoblangan Veymar yaqinida 1933-yilda qurildi. Buxenvald lageri faoliyat 

yuritgan 12 yil davomida gaz kameralari, krematoriylar, merganlik tirlarida 

1 mln. 350 ming kishi yo`q qilindi. 

Buxoro amiri saroyi - Kogon shahri. 

Buyuk Ipak yo`li - m.av. 2 asrda vujudga kelgan va "Buyuk meridianal 

yo`l" deb atalgan. u yo`lga "Ipak yo`li" degan nom 1877 yilda nemis 

geografi F.Rixtgofen tomonidan berilgan. Buyuk Ipak yo`li 12 ming 

kilometrcha uzunlikda bo`lgan. U Sariq dengiz soxilidan boshlanib, Sharqiy 

Turkiston, O`rta Osiyo, eron, Mesopotamiya orqali O`rtaer dengizi 

soxillarigacha borgan. Bu yo`lda Sian, Dunxuan, Yorkent, Samarqand, 

Buxoro, Termiz, Marv va boshqa bir qancha qadimiy shaxarlar joylashgan 

edi.  

Buyuk xitoy devori - Xitoyda Sin Shixuandi xukmronligi davrida 

ko`chmanchi xunnlarning axyon-axyondagi xujumlaridan ximoyalanish 

uchun Buyuk devori bunyod etish boshlab yuborildi. Devorning balandligi 

12 metr, kengligi 5 metr, uzunligi esa qariyb 4000 kilometrni tashkil etadi. 

Bo`stonsaroy - Amir Temur qarorgohi, Samarqandda. 

Vador qishlog`i - (Samarqandda) bu yerda Somoniylar davrida "vadoriy" 

degan mato to`qilgan. 

Varaxsha- 6-7 asrlarga tegishli tasviriy san'at namunalari topilgan. 

Buxoroning maxalliliy xukmdorlariga tegishli yozgi qarorgoh topilgan. 

Vaxshdan uning atrof vohalariga - suv chiqarishga imkon beruvchi kanallar 

qazilgan. 

Vezuviy tog'i - bu tog'da m.avv. 74-71-yillarda qo`zg'olon ko`targan 

Spartak boshliq gladiatorlar jon saqlagan. 

Vestministr saroyi - hozirgi Buyuk Britaniya parlamenti joylashgan bino. 

Vobkent minorasi -Qoraxoniylar davri. 

Vorms, Kyoln - Reyn daryosi bo`yida vujudga kelgan german shaharlari. 

Govkushon madrasasi - 16 asr Samarqand 

Dalvarzintepa, Ayritom va Eski Termiz - bu yerlarda muxtasham 

buddaviylik ibodatxonalari bo`lgan. Aynan shu yerdan buddaviylik O`rta 

Osiyo bo`ylab tarqala boshladi.  

Dalvarzintepa, Xolchayon, Ayritom, Zartepa, Qoratepa - Kushon davlati 

yodgorliklari.  

Daxau konslageri - 2-konslager 1934-yili barpo etildi. Daxauda esa 1 mm. 

200 ming kishi yo`q qilindi. 

Dahmai Jahon ansambili - Qo`qon  

Dayanta minorasi - Sian shaxrida. 652-yilda qurilgan. 

Dehli shahridagi temir minora - m.av. 1-mingyillikda qurilgan, 

zanglamagan, korroziya xodisasi unga asrlar davomida taьsir o`tkaza 

olmagan.  

Dishan qal'a- Tashqi qal'a Xiva shahrining rabot qismi hisoblanadi. 1842 

yilda Xiva xoni Olloqulixon Xiva shahrini tashqi dushmanlar hujumidan 

saqlash maqsadida shaharni uzunligi 6250 metr, balandligi 7-8 metr, 

devorining qalinligi esa 5-6 metr bo`lgan devor bilan o`ratgan.1842 yilda 

Muhammad Yoqub mehtar rahbarligida mustahkam shahar-qal'a devori va 

darvozasi qurib tugallandi. Natijada, xonning shahar tashqarisidagi 2 saroyi 

ham shahar ichiga kirdi. O`sha paytdan boshlab shaharning bu qismi Dishan 

qal'a-Tashqi shahar (qal'a) deb nomlana boshlangan. 10 darvozali bo`lgan. 

Dishan qal'aning ko`chalari Ichan qal'aning ko`chalari davomi tarzida 

qurilgan. Shaharning tim va savdo rastalari Dishan qal'ada joylashtirilgan. 

Dojlar saroyi - Venetsiya, vizantiya uslubi, o`rta asrlar. 

Do`stum madrasasi - 16 asr Samarqand 

d'E Qal'asi - Normandiyada, 11-12-asrlarga oid. 

Jarqo`rg`on minorasi -Qoraxoniylar davri. 

Jome madrasasi - Qo`qon 

Jonbosqala - Miloddan avvalgi 3-2 asrlarda Xorazmda vujudga kelgan 

shahar. 

Jondor - suv ayirg`ich, Zarafshon daryosida qurilgan 

Juma masjid va uning yonida baland minora -  18 asr oxiri. Xiva. Ichan qal'a 

tarkibida. 

---

 

Jo`ybor bog`i - Buxoroda. Mang`itlar  davriga tegishli 

Zayniddin bobo - Toshkentdagi maqbara. 19 asrning birinchi yarmida 

bunyod etilgan. 

Zandana qishlog`i - (Buxoroda) bu yerda Somoniylar davrida "zandanachi" 

degan mallarang bo`z to`qilgan. 

Zarafshon daryosi ustiga qurilgan ko`prik - Karmana yaqinida 16 asrda 

qurilgan. 

Zartepa, Xolchayon, Dalvarzintepa, Ayritom, Qoratepa - Kushon davlati 

yodgorliklari.  

Izborsk qal'asi - Pskov yaqinida joylashgan. 1240 yilda nemislar tomonidan 

egallangan. 

Imom al-Buxoriy yodgorligi - Samarqand yaqinida. 

Islomxo`ja minorasi - Xiva. Ichan qal'a. 1908-19010. Asfandiyorxonning 

bosh vaziri Islomxo`ja qurdirgan. 

Ismoil Somoniy maqbarasi - Buxoro, 9-asr. 

Ichan qal'a - Dishan qal'adan devor bilan ajralib turadi. Unga Bog`cha, 

Polvon, Tosh va Ota deb nomlangan to`rtta darvoza orqali kirilgan. Xorazm 

o`lkasi mc'morchiligining ajoyib obidalari-madrasa, masjid, saroy va 

minoralar Ichan qal'ada joylashgan. Ichan qal'ada 4 darvoza bor. 

Qadimgi Termiz - Kushon davri shahri. Bu yerdan oromiy yozuvi asosidagi 

kushon-baqtriya alifbosidagi yozuv namunalari topilgan. 

Qadimgi Yunoniston - Bolqon yarimoroli va O`rtaer dengizi  orollaridagi 

qadimgi yunon davlatlarining umumiy nomi. 

Kaykovus Bog`i - Toshkentda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  davriga 

tegishli 

Qal'aliqir - Mil. avv. 5-4 asrlarda bu yerda maxalliy xukmdorning qarorgoxi 

bo`lgan ulkan qala bunyod etilgan edi. Qadimgi Xorazm davlatida. 

Kamolon - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Qang'ha - Qadimshunoslarning aniqlashicha, Toshkent viloyatining 

Oqqo`rg'on timanidagi Qang'xa shaxar xarobasi saklarning o`sha kezlardagi 

poytaxti Qang'dez bo`lib, unga m.av. 3 asrda asos solingan. Xitoy 

tarixchilari bu shaxarni Bityan deb atashgan.  

Kandariya ibodatxonasi - Xindistonda. 

Karmana - suv ayirg`ich, Zarafshon daryosida qurilgan 

Karmana yaqinida Zarafshon daryosi ustiga qurilgan ko`prik  

Karmanadagi Hazrati Qosimshayx xonaqohi - 16 asr Samarqand 

Qarshi - 14 asrda Chig`atoy xonlaridan biri Kebek (1318-1326) tomonidan 

qurilgan saroy. Nasaf. 

Katta Minor - Muhammad Aminxon qurdirdi. Ichan qal'aning g`arbiy 

qismidagi Ko`hna ark yonida 

Katta Toshhovli saroyi -  Xiva. Ichan qal'a tarkibida. 

Qashg`ar - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Kyoln, Vorms - Reyn daryosi bo`yida vujudga kelgan german shaharlari. 

Kioto - Xeyyan shaxri 1177-yili yong`in natijasida vayron bo`ladi. Bu 

shaxar qayta tiklanganidan so`ng Kioto nomini olib mamlakat poytaxtiga 

aylanadi. Kioto ko`p asrlar davomida Yaponiyaning iqtisodiy, diniy va 

madaniy markazi bo`lib qoladi. 

Qozi Soqiy - Samarqanddagi madrasa. 18 asr.  

Qozi Soqiy madrasasi madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. 

Mang`itlar  davriga tegishli 

Qozoqdaryo qo`rg`oni - Ernazarbiy tomonidan qurilgan. Qorqalpoqlarda. 

Qozonariq - Amir Shohmurod zamonida qazilgan. 40 chaqirim (1 chaqirim 

0,9 km ga teng) uzunlikda.Urgut tumanini sug`organ 

Qozonariq - Amir Shohmurod zamonida qurilgan (18 asr). Urgut tumanini 

sug`organ. 

Kolizey - Qadimgi Rimdagi amfiteatr. 50 ming tomoshabin sig'gan. Unda 

ko`proq gladiatorlar jangi bo`lgan. Rimning eng katta amfiteatri bo`lmish 

Kolizey o`tmishdagi ulug'vorlik guvoxi sifatida xozirgacha saqlangan. 

Kolizey teatri - Toshkent, 20-asr boshlari. 

Kompen qal'asi - bu qal'a uchun janglarda 100 yillik urushda Janna d' Ark 

burgundlar tomonidan asir olinib, inglizlarga sotildi. 

Konigil - shahardan tashqaridagi hukmdonar hordiq chiqaradigan joy. 

Bobur Mirzo 1500 yilning kuzida Samarqandga yurish boshladi Bu paytda 

Shayboniyxon Samarqanddan tashqarida-Konigil da turar edi. 

Qoradaryo- 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan sug`orish 

inshooti.  

Qoraqum eshon madrasasi - Qoraqalpog'iston 19-asr o`rtalari 

Qoraqurum qal'asi - Mo`g`ulistonda. Chingizxonga tegishli qal'a. 

Qorasaroy - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Qoratepa,  Xolchayon, Dalvarzintepa, Ayritom, Zartepa- Kushon davlati 

yodgorliklari.  

Kordova masjidi - Ispaniyada, Arab xalifaligi davriga oid.  

Korizgox - 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Kofirqal'a - eftallar davlatiga oid 7-8-asrlar manzilgohi. Bu yerdan sopol 

ko`za topilgan. 

Kruska akademiyasi - Yevropadagi birinchi akademiya. Florensiya. 1582. U 

italyan tilidagi dastlabki katta lug`atni nashr etgan. 

Kumush pavilon - Yaponiyada. 1483 yil. 

Kurushkat (Kiropolis) - Kir 2 asos solgan shahar. 

Qusam ibn Abbos maqbarasi - Shohizinda ansamblida. Uning ziyoratxonasi 

Chig`atoy ulusi davrida qurilgan. 

Kusko qal'asi - Inklar davlatida. 

Qutb Minor - Dehli, 13-asr. 

Qutb minor - Dexli. 13 asr. 

Qutlug` Murod Inoq madrasasi - 1840-1842-yillarda Xivada (Ichanqal'a) 

qurilgan.  

Qutlug` Murod Inoq madrasasiga qaratib qurilgan tim va toqilar - 1840-

1842 yillar. Xiva. Ichan qal'a tarkibida. 

Kuchkova qo`rg`oni - Moskvadagi dastlabki qo`rg`on. 1147 yilgi 

g`alabadan so`ng qurilgan. 

Ko`zaliqir - m.av. 7 asrga oid shahar. Qadimgi Xorazm poytaxti. 

Qo`yqirilganqala - Miloddan avvalgi 3-2 asrlarda Xorazmda vujudga kelgan 

shahar.  Qo`yqirilganqala xarobalari ostidan aylana shaklda qurilgan 

mustaxkam ibodatxona qoldiqlari topilgan.  

Qo`yqirilganqala - Xorazm hududidan O`rta Osiyo bo`yicha eng qadimgi 

yozuvlar topilgan yer. Bular (miloddan avvalgi 4-3 asrlar) topilgan ayrim 

maxalliy yozuvlardir.  

Qo`ymas - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Ko`kaldosh madrasasi - Buxoroda. XVII asr 

Ko`kaldosh madrasasi - Toshkentda 16 asr 

Qo`qon - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Ko`ksaroy - Amir Temur qarorgohi, Samarqandda. 

Ko`kcha - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Qo`rg`ontepa - 6-7 asrlar. Uning yaqinida 12 metrli budda xaykali topilgan 

Ajinatepa joylashgan. 

Qo`rg`oshin nova - Samarqandning bosh suv inshooti. Mo`g`ullar 

tomonidan buzib tashlangan. 

Ko`hna Urganch minorasi - 62 metr, Chig`atoy ulusi davri. 13-asr. 

Laax monastiri - Germaniya, 11-asr. Roman uslubi.  

Labzak - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Labihovuz ansambli - Buxoroda. bo`lgan Nodir devonbegi 1620 yilda bozor 

maydoni o`rtasida bo`yi 45 metr, eni 36 metr, chuqurligi 5 metr bo`lgan 

katta hovuz qurdirib, atrofini shag`al, marmar va toshlar bilan 

mustahkamlattiradi. 

La'l yo`li - m.av. 3-2- mingyillikda vujudga kelgan U Pomir tog'laridan 

boshlanib, eron va Old Osiyo xamda Misr orqali o`tgan. Pomirdan 

olinadigan yarim nodir lal toshi (lojuvard) Qadimgi Sharq mamlakatlari 

zargarlari tomonidan yuksak baxolangan. Badaxshon lali ishlatilgan 

buyumlar Misr firavnlari maqbaralaridan xam topilgan.  

London - mil. 43-yil rimliklar tomonidan Temza daryosining shimoliy 

qismida kelt axolisi yashaydigan joyda barpo qilingani va to`rt asr 

davomida rimliklarning bosh shaxri bo`lgan. Milodiy 5 asrda rimliklarning 

ketishi natijasida London tushkunlikka uchragan. 1066-yilda normannlar 

istilosi oqibatida London qirollar qarorgoxiga va Angliyaning rasmiy 

poytaxtiga aylanadi 

Mag`oki Attori masjidi - 16 asr Samarqand 

Madalixon madrasasi - Qo`qon 

Madalixon madrasasi- Qo`qon 

Madina shahrida Chorbog` - Imomqulixon qurdirgan. 

Madrasayi Buzrukxoja- Qo`qon 

Madrasayi Jome  - Qo`qon 

Madrasayi Kamol qozi- Qo`qon 

Madrasayi Miyon hazrat- Qo`qon 

Madrasayi Mingoyim- Qo`qon 

Madrasayi Mohlaroyim- Qo`qon 

Madrasayi Oxund devonbegi- Qo`qon 

Madrasayi Pirmuhammad yasovul- Qo`qon 

Madrasayi Tunqotar- Qo`qon 

Madrasayi Hakim To`ra- Qo`qon 

Madrasayi Haqquli mingboshi- Qo`qon 

Madrasayi Xojabek- Qo`qon 

Madrasayi Xonxoja eshon- Qo`qon 

Mayyalar piramidasi - 4 tarafidagi zinalar soni 365 ga teng. 

Makkadagi Ka'baga kiraverish darvozalaridan biri ostonasi uchun oltin va 

kumush tutqichli yog`och zina qurdiradi. Imomqulixon 

Marg`ilondagi Sulton Murodbek saroyi - Qo`qon 

Marg`ilonsoy- 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan 

sug`orish inshooti.  

Masjidi Kalon - 16 asr Samarqand 

Ma'sudiya madrasasi - Buxoroda, 13-asr o`rtalarida barpo qilinadi, 

mingtacha talaba o`qigan. 

Mehtar Qosim - suv ayirg`ich, Zarafshon daryosida qurilgan 

Miqyos an-Nil - nil daryosi sohilida 861-yilda qurilgan gidrometr. Uni 

inshooti va darajotini Ahmad Farg`oniy qayta tiklagan. 

Milan ibodatxonasi - Italiya. O`rta asrlar. 

Mingoyim madrasasi madrasasi - Qo`qon 

Minorai Kalon - 12 asr, Buxoro, Qoraxoniylar davri. 

Mir Arab madrasasi - 16 asr Samarqand 

Modarixon dahmalari - Qo`qon 

---

 

Moxenjadaro - Nil vodiysidagi (Hindiston) m.avv. 3-mingyilliklarga oid 

shahar. Xindistondagi eng qadimgi sivilizatsiya.  

Moxuvon qal'asi - ummaviylarga qarshi qo`zg`olon ko`targan Abumuslim 

qarorgohi. Qo`zg`olon 746-750-yillarda bo`lgan. 

Mug` qal'asi - 6-7 asrlarga tegishli bo`lgan So`g`d yozuvi namunalari 

topilgan. Panjikent yaqinida. 

Murg`obdan Marvga - suv chiqarishga imkon beruvchi kanallar qazilgan. 

Muhammad Amin madrasasi - Xivada bunyod etildi. 1765 yilda  

Muhammad Aminxon madrasasi - Xiva. Ichan qal'ada. 1851-1855 yy 

Muhammad Rahimxon madrasasi - Xiva 1871 y 

Mo`yi muborak madrasasi - Toshkent 19-asr o`rtalari 

Nagoya - qal'a atrofida barpo etilgan Yaponiyaning o`rta asr shaharlari. 

Najmiddin Kubro maqbarasi - Ko`hna Urganch. 13-asr. 

Namozgoh masjidi - Buxoro, Qoraxoniylar davri. 

Nara, Xeyyan - budda ibodatxonalari atrofida barpo etilgan Yaponiyaning 

o`rta asr shaharlari. 

Niyozbek qal'asi - Toshkentdan 25 km uzoqlikdagi Chirchiq daryosining 

chap soxilida joylashgan. 

Nobutabiy dahmasi - Qo`qon 

Nodir devonbegi madrasasi - Buxoroda 

Nodir devonbegi madrasasi - Buxoroda. XVII asr 

Nodir devonbegi xonaqohi  -  Buxoroda. XVII asr 

Norbo`tabek madrasasi - Qo`qon 

Norbo`tabiy madrasasi - Qo`qon 

Norbo`tabiy madrasasi - Madrasai Mir nomi bilan mashhur bo`lgan  

Nurillaboy saroyi - Xiva. Muhammad Rahimxon II tomonidan 1904-1912-

yillarda qurilgan. G'arb va sharq me'morchilik uslublarida qurilgan. 

Nurota tumanidagi Oqchob yaqinida Beklarsoy darasida joylashgan qadimgi 

to`g`on qoldiqlari o`rnida ulkan band qurdirdi 

Oybo`yirqala - Xorazm xududidan topilgan. O`rta Osiyo bo`yicha eng 

qadimgi yozuvlar shu yerdan topilgan. Bular (miloddan avvalgi 5-4 asrlar) 

yodgorligidan xum sirtiga ekilgan yozuv  

Oyposhsha oyim madrasasi - 16 asr Samarqand 

Oqdaryo va Qoradaryodan  chiqarilgan ariqlar - Buxoro amirligida. 

Mang`itlar  davriga tegishli 

Oqmachit qal'asi  - Qizil O`rda 

Oqsaroy - A.Temur tomonidan Shahrisabzda qurilgan. 

Olloqulixon karvonsaroyi, madrasasi va timi - Polvon darvozaga yaqin 

qo`rg`on devorining bir qismi buzilib, o`rniga qurilgan  

Olloqulixon madrasasi - Xivada bunyod etildi. 1834 yilda qurilishi 

tugallandi 

Ollohqulixon madrasasi - Xiva. 19-asr 

Oltin pavilon - Yaponiyada. 1397 yil. 

Osiris ibodatxonasi - Abidos shahrida joylashgan. Misrliklar xudosi. 

Otsu - aloqa bekati va yo`l ustida  barpo etilgan Yaponiyaning o`rta asr 

shaharlari. 

Oxanin - 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Panjikent - 6-7 asrlarga tegishli tasviriy san'at namunalari topilgan. 

Panteon - barcha xudolar ibodatxonasi. Rimda joylashgan. Rim 

imperiyasida yashayotgan xar bir kishi Panteonga kelib o`zi etiqod qilgan 

xudoga sig'inish imkoniga ega bo`lgan: misrlik - Osirisga, yunon - Zevsga, 

rimlik - Yupiterga ibodat qilar edi.  

Parfenon - iloha Afina ibodatxonasi. Yunonistonda perikl davrida (m.av. 

443-429) qurilgan. Uning qurilishiga Fidiy rahbarlik qilgan. U Akropol 

markazida bunyod etildi. Parfenon Yunonistondagi eng alo marmar 

toshlardan qurilgan. Yorug'lik tushishiga qarab u o`z rangini oltin rangidan 

xavorang yoki kulranggacha o`zgartirib, tuslanib turgan. Baland tepalik 

Parfenonning poydevori bo`lib xizmat qilgan. Ibodatxona go`yo qoyaga 

singishib ketib, uning bir qismiga aylanib qolgandek tuyuladi. Ustunlari 

bilan bino oldiga chiqib turgan peshayvon Parfenonga aloxida ko`rk 

bag'ishlagan. Peshayvonning yuqori qismi (peshtoqi)da xudolar siymosi 

tasvirlangan.  

Pahlavon Mahmud maqbarasi - Xiva. Ichan qal'a tarkibida.  

Persepol - Erondagi shohlar saroyi. Persepol shaxrida Doro 1 va Kserksning 

muazzam xonalar va yuz ustunli zali bo`lgan saroyining qoldiqlari saqlanib 

qolgan. Saroy afsonaviy va xayoliy qushlar tasviri bilan bezatilgan edi. 

Persepol bo`rtma naqshlarida axamoniylar itoatga kirgazgan ko`pgina 

xalqlar va elatlarning nomlari saqlanib qolgan. Ular asosan eron shoxlariga 

peshkash va o`lpon keltirayotgan xolatda tasvirlangan.  

Pishpak qal'asi - Bishkek 

Praga kremli - Chexiyada. 9-10-asrlar. 

Puate - Frantsiyadagi ibodatxona. Roman uslubida qurilgan. 

Rahmonqul inoq saroyi - Xiva.  19-asr. 

Registon ansambili - Samarqand. XVII asrda xozirgi ko`rinishi shakllandi. 

Reyms - Fransiya qirollarining an'anaviy toj kiyadigan shahri. 

Reyms ibodatxonasi - Parij. O`rta asrlar. 

Robiya saroyi - Buxoro. Maxmud Torobiy o`ziga qarorgoh qilib olgan. 

Ruan ibodatxonasi - Parij. O`rta asrlar. 

Sag`bon - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Sayfiddin Boxarziy maqbarasi - Buxoro shahri, Chig`atoy ulusi davri 

Samarqand - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Sarazm nahr(ariq)i - Zarafshon daryosida chiqarilgan.uch chaqirim  

Safed (Xoja Ahror) madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. 

Mang`itlar  davriga tegishli 

Seviliya masjidi - Ispaniya, arab uslubi, o`rta asrlar. 

Sitorai Mohi Xosa - Buxoro. Buxoro amirining yozgi qarorgohi. 19-asr oxiri 

- 20-asr boshlari. G'arb va sharq me'morchilik uslublarida qurilgan. 

Som qal'asi - 769-783-yillarda Abbosiylarga qarshi qo`zg`olon ko`targan 

muqanna (hoshim ibn Hakim) boshliq qo`zg`olonchilar markazi. 

Sulton Murodbek - Marg`ilondagi saroy. 

Sulton murodbek madrasasi - Qo`qon 1872 y 

Sultonband - Marv voxasining sug`orish tarmoqlarining bosh to`g`oni. 

Mo`g`ullar tomonidan buzib tashlangan. 

Surxko`tal - Afg'onistondagi Qundux shahri yaqinidagi shahar. Kushon 

davriga tengdosh. 

So`g'd - Zarafshon va Qashqadaryo vodiysi. 

So`zangaron - 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Tauer qal'asi - Angliya poytaxti London shahrida. U Vilgelm 1 tomonidan 

qurilgan. 

Taxtapul - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Tepaqo`rg`on qalasi - Qo`qon. Amir Shohmurod qarorgohi  

Tillakori madrasa-masjidi - Samarqand hokimi Yalangto`sh Bahodir 1646-

1660 yillarda. Samarqand. Registon maydonida 

Tillakori madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  davriga 

tegishli 

Tillashayx masjidi - Toshkent 19-asr o`rtalari 

Tim - 16 asr Samarqand 

Timi Kalon, Modarixon madrasasi - 16 asr Samarqand 

Tojmahal - Agrada joylashgan 

Toyman arig`i - 24 chaqirim uzunlikda.  

Toqi Zargaron - 16 asr Samarqand 

Toqi Sarrofon - 16 asr Samarqand 

Toqi Telpakfurushon - 16 asr Samarqand 

Toqi telfakfurushon (telpak do`koni)  - Buxoroda. Mang`itlar davriga 

tegishli 

Tosh madrasa - Qoraqalpog'iston 1841-yilda Mang'it hokimi Xo`janiyoz 

tomonidan qurilgan. Madrasada ta'lim ikki bosqichli bo`lib, birinchi 

bosqichda arab tili grammatikasi o`rganilgan bo`lsa, keyingi bosqichda 

diniy-huquqiy bilimlar o`qitilgan.  

Toshdarvoza - Xiva. Dishan qal'a darvozalaridan biri. 

Toshkent Tennis saroyi - 1994-yilda qurilib, unda "O`zbekiston 

Respublikasi Prezidenti sovrini" uchun tennis bo`yicha katta xalqaro 

musobaqa o`tkazilmoqda. 

Trayan kolonnasi - milodiy 98-yilda Rim imperiyasi taxtini egallagan 

Trayan qurdirgan ustun. Unda daklar bilan urush manzaralari tasvirlangan 

bo`rtma rasmlar mavjud. 

Tuproqqal'a - Milodiy 2-3 asrlarda bu shaharda ulug'vor va muxtasham 

qurilish ishlari amalga oshirilgan edi. Shaxar qudratli mudofaa devorlari 

bilan o`ralgan, devor burchaklarida burjlar qurilgan. Markazdan o`tgan 

ko`cha shaxarni ikki qismga bo`lgan, undan esa yon-atrofga ko`chalar 

ketgan, maxallalar bir-biridan ajralib turgan. Markaziy maydonda 

muxtasham saroy va ibodatxonalar joylashgan. Qasrdagi saroy devorlari 

tasvirlar bilan bezatilgan bo`lib, shoxlar, lashkarlar, mug'anniylar, xayvonlar 

rasmlari chizilgan Zallardan birida devor bo`ylab baland taglikka 20 dan 

ko`proq xaykallar o`rnatilgan edi.  

Turuqband - suv ombori. A.Navoiy tashabbusi bilan Tus viloyatining yuqori 

qismida qurilgan. 

Tuyatortar kanali - Sangzor daryosidan Jizzax vohasiga qazilgan 

To`g`uzariq - 24 chaqirim uzunlikdagi   

To`rabekxonim maqbarasi - Ko`hna Urganch, 16-asr. 

Ulm, Nyurenburg, Augsburg - Dunay bo`ylarida vujudga kelgan german 

shaharlari. 

Ulug`bek madrasasi - (Buxoroda) 1417-yilda qurilgan. 

Ulug`bek madrasasi - (G`ijduvonda) 1433-yilda qurilgan. 

Ulug`bek madrasasi - (Samarqandda) 1417-1420-yillarda qurilgan. Bu 

madrasa o`z zamonasining dorilfununi bo`lgan. Bu madrasada diniy ilmlar: 

Qur'on, hadis, tafsir, fiqh (din va shariat qonun-qoidalari) bilan bir qatorda 

riyoziyot (matematika), handasa (geometriya), ilmi hay'at (astronomiya), 

tibbiyot (meditsina), tarix, jo`g`rofiya, ilmi aruz (nazm), arab tili va uning 

morfologiyasi (qofiya) kabi ilmlar o`qitilgan. 

Ulug`bek madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  davriga 

tegishli 

Ulug`bek rasadxonasi - 1424-1429-yillarda Samarqand shahri, Obirahmat 

anhori bo`yida qurilgan. Uning balandligi 31 metr.  

Ulug`nor- 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan sug`orish 

inshooti.  

Uchqo`rg'on - Farg'ona (doaon) davlati shaharlaridan. Aholisi dehqonchilik 

bilan shug'ullangan. 

O`rta Osiyo davlat banki - Toshkent 19-asr oxiri. 

Fayzobod xonaqohi - 16 asr Samarqand 

---

 

Faqixlar madrasasi - Buxoro. 12 asr. Darvozayi Mansur maxallasida 

qonunshunoslar uchun qurilgan. 

Fathulla qushbegi madrasasi - 16 asr Samarqand 

Feruza- 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Fort qal'asi - Vizantiyaning Aleksandriya shahrida. 

Frankfurt - Mayn daryosi sohilida vujudga kelgan german shahri. 

Hazrati Imom majmuasi - Toshkent 19-asr o`rtalari  

Hazrati Kalon Sohibzoda madrasasi - Qo`qon. 1862 y 

Hazrati Qosimshayx xonaqohi - Karmanadagi 16 asr yodgorligi. 

Xasan masjidi - Qoxirada.  

Xyogo, Sakai - dengiz bo`yida barpo etilgan Yaponiyaning o`rta asr 

shaharlari. 

Xitoy imperatori yozgi saroyi - 19 asr oxirlarida qurilgan. 1889-yil - Parijda 

312 metrli Eyfel minorasi qurildi. 

Xoja Abdulg`ofur madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  

davriga tegishli 

Xoja dodxoh madrasasi - Qo`qon 

Xoja Ka'ab kanali - Somonjuq dashtini obodonlashtirishga xizmat qilgan 

Hojimoyim madrasasi - Qo`qon 

Hokim oyim madrasasi - Qo`qon. 1869 y 

Xolchayon, Dalvarzintepa, Ayritom, Zartepa, Qoratepa - Kushon davlati 

yodgorliklari.  

Xonbandi suv ombori - 10-asr, Nurota tizmalaridagi pasttog` darasida. 1,5 

mln metr kub suv to`plangan. 

Xoniya madrasasi - Buxoroda, 13-asr o`rtalarida barpo qilinadi, mingtacha 

talaba o`qigan. 

Xorazm - Amudaryoning quyi oqimi  

Xori monastri - xozirgi Istanbuldagi Qaxriya masjidi. Vizantiya uslubida 

qurilgan.  

Xosildorlik ibodatxonasi - Pekinda.  

Xudoyorxon saroyi - 1863-1870 yillarda qurilgan. 100 dan oriq xonadan 

iborat. Qo`qon. 

Xudoyorxon saroyi - Qo`qon.  1863-1870 yy. 100 dan ortiq xonasi bo`lgan. 

Xudoyorxon qurdirgan. 

Xurmo nahr(ariq)i - Zarafshon daryosida chiqarilgan. to`rt chaqirim  

Xo`ja Qurbonbiy madrasalari -  18 asr boshlarida. Qarshida 

Chahorminor - suv ayirg`ich, Zarafshon daryosida qurilgan 

Chechen-Itsadagi rasadxona - mayyalarga tegishli. 

Chig`atoy - 19 asrning 2-yarmida Toshkent darvozalaridan biri. 

Chinnixona - Ulug`bek tomonidan Rasadxona tevaragida bunyod etilgan 

chorbog`. 

Chorsu - 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Chorsu - 16 asr Samarqand 

Shavval qishlog`i - bu yerda Abumuslim qo`zg`olon uchun qullarni 

to`plagan va ularga Dovud ismli targ`ibodchini bosh qilgan. Qo`zg`olon 

746-750-yillarda bo`lgan. 

Shayboniyxon madrasasi - 16 asr Samarqand 

Shayboniyxon madrasasi - 16 asr Samarqand 

Shayboniyxon madrasasi - Samarqandda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  

davriga tegishli 

Shayx Xovandi Tohur - Toshkent. 19 asrning birinchi yarmida ta'mirlangan. 

Shayxzoda - 14 asrda Samarqand darvozalaridan biri. 

Shartr ibodatxonasi - Parij. O`rta asrlar. 

Shaxrixonsoy - 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan 

sug`orish inshooti.  

Sherg`ozixon madrasasi - Xivada bunyod etildi. 1765 yilda. 

Sherg'ozixon madrasasi - Xiva 18-asr birinchi choragi 

Sherdor madrasasi -  Samarqand hokimi Yalangto`sh Bahodir 1619-1635 

yillarda o`z mablag`lari hisobidan bunyod ettirgan. Samarqand. Registon 

maydonida Ulug`bek madrasasi qarshisida 

Sherdor madrasasi- Samarqandda. Buxoro amirligida. Mang`itlar  davriga 

tegishli 

Shermuhammadbiy - 18 asr boshlarida. Qarshida  

Shoh yo`li - eron axamoniylari sulolasining yo`li. U miloddan avvalgi 6-4 

asrlarda Kichik Osiyo shaxarlarini, O`rtaer dengizi bo`yidagi efes, Sard 

shaxarlarini eron poytaxtlaridan biri - Suza bilan bog'lab turgan. Tag'in bir 

yo`l eron, Baqtriya orqali So`g'diyona, Toshkent voxasi va Qozog'iston 

xududidan o`tgan va Oltoygacha borgan.  

Shoh Lalibeli ibodatxonasi - Aksum podsholigi. 

Shoh Solomon ibodatxonasi - Isroil podsholigining donishmand 

hukmdorlaridan biri Solomon davrida qurilgan. Falastin hududida. 

Shoxizinda me'moriy ansambli - Samarqand shahri. 8-15-asrlar. 

Shpeyer - Germaniyadagi cherkov. Roman uslubida qurilgan. 

Sho`rabashat - Farg'ona (doaon) davlati shaharlaridan. Ahlisi dehqonchilik 

bilan shug'ullangan. 

Eyfel minorasi - 1889-yilda Parijda qurilgan. Balandligi 312 metr. 

Ernazar elchi madrasasi - Buxoroda. XVII asr 

Eski Termiz, Ayritom va Dalvarzintepa - bu yerlarda muxtasham 

buddaviylik ibodatxonalari bo`lgan. Aynan shu yerdan buddaviylik O`rta 

Osiyo bo`ylab tarqala boshladi.  

Eskiqo`rg`on qalasi - hozirgi Qo`qon shahriga shu qal'a yonida asos 

solingan 

Yuriy Dolgorukiy xaykali - Uglich shahrida.  

Yangi saroyi - Xiva. Ichan qal'a tarkibida. 

Yangiariq- 19 asr o`rtalarida Farg`ona vodiysida bunyod etilgan sug`orish 

inshooti.