Abdujabbor muhammadiyev

va  mamlakatlar o'rtasida  aloqalaming  yo'qligi,  axborotlarning  ochiq- 
oydin  yoki  oshkora  keng  tarqalishini  istamaslik  shular  jumlasi- 
dan.
4.  Til  bilan  bog'liq  to'siq.  Axborotni  olish  imkoniyati  mavjud, 
ammo  u  foydalanuvchi  bilmaydigan  tilda  yozilgan.  Bu  holda  u 
mazkur  hujjatdan  bosh  tortadi.
Huquqiy  axborotlarning  tarqatilishi  ba’zan  ortiqchalik  bilan  ham 
bog'liq  bo'ladi.  Huquqiy  axborotlarning  ijobiy  ortiqchaligidan  butun 
kommunikatsiya  jarayonini  maqbullashtirish  maqsadi  ko'zlanadi. 
Ijobiy  ortiqchalik  ommaviy  axborot  vositalari  tomonidan  ham 
qo’llanadi  (aholi  yaxshi  o'zlashtirishi  uchun  o'ziga  xos  vaziyatlar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qayta-qayta  takrorlanadi).Qonun  chiqaruvchi  ijobiy  ortiqchalikdan 
normativ  hujjatlarning  idrok  etilishi  darajasini  oshirish  uchun  foy- 
dalanadi.
Informatika  qoidalaridan  kelib  chiqib,  O'zbekiston  Respublikasi 
Konstitutsiyasiga  bevosita  bog'liq  bo'lgan  ko'pgina  asosiy  qonun- 
larda  mazkur  muammoga  bevosita  daxldor  bo'lgan  konstitutsiyaviy 
norma  va  qoidalarning  ifoda  etilishi  maqsadga  muvofiqdir.
Salbiy  ortiqchalik  axborot  jarayonining  maromini  buzadi.  U 
o'ziga  xos  «to'siq»  yoki  «shovqin»  vazifasini  bajaradi.  M a’muriy- 
buyruqbozlik  sharoitlarida  qabul  qilingan  ko'pgina  qonun  hujjatlar- 
iga  xos  bo'lgan  deklarativ  norma  va  qoidalar  shular jumlasidandir. 
Deklarativ  qonun  va  normalaming  xususiyati  shundaki,  ular  amal­
ga  oshirish  mexanizmiga  ega  emas.  Bunday  qonunlar  tartibga 
solish  va  o'zini  o'zi  tartibga  solish  funksiyasini  bajarmaydi  va 
shuning  uchun  ham  salbiy  ortiqchadir.
Normativ  huquqiy  hujjatlarni  tayyorlash  saviyasining  yuqoriligi 
salbiy  ortiqchalikni  yengish  vositasi  bo'lib  xizmat  qiladi.  Axborotlar­
ni  ma’lum  asosiy  tushunchalar  kiritish,  deklarativ  qoidalarni  bar- 
taraf etish,  hujjat  konsepsiyasini  chuqur  ishlab  chiqish  yo'li  bilan 
tuzish  mumkin.  Normativ  matniga  mazkur  hujjatni  tavsiflovchi  prin- 
siplarning  kiritilishi  ham  samarali  bo'lishi  mumkin.
Axborot-kommunikatsiya jarayonining  so'nggi  bo'g'ini  -   axborot- 
lardan  qaror  qabul  qilish  (hukm  chiqarish,  qonun  loyihasini  ishlab 
chiqish,  yuridik  hujjat  tuzish  va  h.k.)  uchun  foydalanishdir.  Moddiy 
resurslardan  foydalanishdan  farqli  o'laroq,  axborotlardan  foydalan­
ish  ularning  yo'qolishiga  (yoki  o'zgarishiga)  olib  kelmaydi.  Bu 
axborotlardan  qayta-qayta  foydalanish  imkonini  beradi.
Axborotlardan  foydalanish  quyidagilami  o'z  ichiga  oladi:  axborot­
ni  idrok  etish;  uning  shubhasiz  to'g'riligini  baholash,  mantiqiy  va 
kasbiy  yuridik  tahlildan  o'tkazish,  undan  mantiqiy  -   induktiv  (xu- 
susiydan  umumiygacha)  va  deduktiv  (umumiydan  xususiygacha) 
xulosalar  chiqarish  uchun  foydalanish;  qaror  qabul  qilish  (jinoyat, 
fuqarolik,  xo'jalik  ishi  bo'yicha).