Abduhamidov F. A

mashinasining 

foydali 

ish 

koeffisientini 

quyidagi 

munosabatdan aniqlash mumkin: 

1

2

2

1

1

1

1

1

Q

Q

Q

A

Q

Q

Q









 

 

     Yuqoridagi ifoda real issiqlik mashinalarining FIK i xisoblanadi. 

 

    Issiqlik mashinasi                                    Sovutkich moslamasi 

 

 

 

---

 

36 

Abduhamidov F.A. 

KARNO SIKLI 

        Karni  sikli  ideallashgan  aylanuvchi  jarayonni  ko’rsatadi,  ishchi  jism 

(ideal  gaz)  isitkichdan  davriy  ravishda  bitta  isitkichdan  T

1

  issiqlik  oladi  va 

bitta sovutkichga T

2

 berishini ko’rsatadi. 

         Karni  sikli  ikkita  izoterma  (1→2  va  3→4)  va  ikkita  adiabata  (2→3  va 

4→1)  dan  iborat.  Fransuz  injeneri  Karni  barcha  issiqlik  mashinalarida 

qaytariluvchi  jarayonlar  sodir  bo’lishini  va  ishchi  jism  isitkichdan  bir  xil 

temperatura  T

1

  oladi  va  sovutkichga  bir  xil  T

2

  temperatura  berishini  va  bu 

temperaturalar  mashinalar  konstruksiyasiga  bog’liq  bo’lmasligini  va  issiqlik 

mashinalarining  foydali  ish  koeffisienti  FIK  i  quyidagi  formula  bilan 

aniqlanishini isbotladi. 

1

2

1

T

T

T







 

       Har  qanday  T

1

  temperaturali  isitkich  va 

T

2

  temperaturali  sovutkich  bilan  ishlovchi 

real issiqlik dvigatellarining FIKi yuqoridagi 

formula orqali hisoblanadi. 

       Karni sikli ideal issiqlik mashinasi p(V)– 

diagrammada  soat  strelkasi  yo’nalishida 

sodir  bo’ladi(26-rasm).  Agar  sikl  teskari 

yo’nalishda  sodir  bo’lsa,  u  holda  sovutish 

sikli  bo’ladi.  U  xolatda  sistema  Q

2

  issiqlik  olib,  issiq  jismga  Q

1

>Q

1

  issiqlik 

uzatadi.  bunday  sharoitda  Sistema  musbat  A  ish  bajaradi.  Bunday  sikl 

sovutish mashinalari (xolodilniklar) da qo’llaniladi (25-rasm). 

      Bir  siklda  bajarilgan  ish  grafikda  shtrixlab  ko’rsatilgan  soha  yuziga 

teng bo’ladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

37 

Molekulyar fizika