Abduhamid nurmonov


P*a  n o c T y jia T O B   b j ih   nayxn o H3biKe.  -   B



Download 5,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/119
Sana30.12.2021
Hajmi5,54 Mb.
#196159
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   119
Bog'liq
Struktur tilshunoslik Ildizlari va yo'nalishlari A Nurmonov-разблокирован

P*a 
n o c T y jia T O B  
b j ih
 
nayxn o H3biKe. 
-  

kh

B.A.3BernHueB.
M c T o p n a   a 3 b iK 0 3 iia n n H  
XIX-XX 
b b

b
 o n c p K a x  
h
  H3BJ1CHCHHHX. 
M.  II. -  M.,  1960, 
c. 146.
7  — A. Nurmonov
97
www.ziyouz.com kutubxonasi


Ko‘rinadiki,  L.  Blumfild amalda aniq vaziyat bllan bogiiq boigan 
jum la  m azm uni  bilan  til  birligi  m a'nosm i  o ‘zaro  qorishtiradi.
Blumfild  ta iim o tid a   jum la  tilshunoslikning  asosiy  tadqiqot 
obyekti  sanalganllgi  tufayli,  uning  lingvistik  tahlll  metodikasida 
morfema grammatik shakllarning asosiy o ic h o v  va qo ‘shilish birligi 
sifatida  e 'tiro f etiladi.  So‘z  esa  til  birligi  sifatida  tahlildan  chetda 
qoldiriladi.  Bunday yondashuv nafaqat  L.Blumfild, balki  ko'pchilik 
deskriptivchilar uchun ham  xarakterlidir.  M orfemaning yetakchilik 
roli ayniqsa jum lani bevosita ishtirokchilar metodi asosida qismlarga 
ajratishda  aniq  o ‘z  ifodasini  topadi.  Chunki  u  butunning  qurilishi 
uchun  asosiy  elem ent  hisoblanadi.  Gap  ma'lum  qoidalar  asosida 
tashkil  topgan  morfemalar ketma-ket/igi  sifatida  talqin  qilinadi.
M orfemalar  erkin  va  bog‘liq  morfemalarga  bo‘linadi.  Uning 
fikricha,  jum la  bo'lib  kelish  imkoniyatiga  ega  b o ‘lgan  shakl  erkin, 
erkin  bo'lmagan  shakl  bog‘liq  sanaladi.  So‘zning  qismini  tashkil 
etgan  bog‘liq  shakl  form ant  hisoblanadi.1  M orfemalarning  o ‘zaro 
qo'shiluvidan  tashkil  topgan  butunlik  konstruksiya  hisoblanadi. 
Konstruksiyalarning qanday morfemalardan tashkil topishiga  ko‘ra 
morfologik  va  sintagmatik  konstruksiyalar  turlari  va  ularni  o ‘rga- 
nadigan  gram m atikaning  m orfologiya  va  sintaksis  b o ‘lim lari 
ajratiladi.2
L.Blumfild  fikriga  ko‘ra,  tarkibida  bog‘liq  morfema yetakchilik 
qilgan konstruksiyalar bevosita ishtirokchilari erkin  morfemalardan 
tashkil topgan konstruksiyalardan tubdan farq qiladi.  Birinchi tipdagi 
konstruksiya morfologik konstruksiya sanaladi va u tilshunoslikning 
mustaqil  bo'lim i  bo ‘lgan  morfologiya  b o iim id a  o ‘rganiladi.
L.Blumfild tilning asosiy birliklari sifatida fonema,  morfemalarni 
e ’tirof etadi.  Uning fikricha,  minimal shakl morfema, uning ma'nosi 
esa  sem em a  sanaladi.  «SHunday  qilib,  —  deydi  u,  —  boshqa 
takrorlanuvchi  m a'noli shaklga ajralmaydigan takrorlanuvchi  shakl 
morfemadir.  Demak, har qanday m a’noli qismlarga bo'linmaydigan 
so‘z  yoki  form ant  morfemadir».3
1
 

Download 5,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish