Abduhamid nurmonov

Lingvistik  m unosabatlar
F. de  Sossyuming lingvistik birliklar o ‘rtasidagi munosabatgajiddiy 
e'tibor  berganligi  qiymat  tushunchasini  belgilashda  ham,  tilning 
sistemaviy tabiatini  belgilashda  ham  aniq  ko'rinib  turadi.
U ning  fikricha,  tilning  m uayyan  bir  davrida  har  bir  narsa 
munosabatlarga asoslanadi.  Barqaror (uzual)  m unosabatlaryig‘indisi 
tilni  tashkil  etadi  va  uning  funksiyalanishini  belgilaydi.  Shuning 
uchun  sistemaning  har bir a ’zosi  boshqa  a'zolar bilan  sintagmatik 
va  assotsiativ  m unosabati  orqali  aniqlanadi.  M unosabatlarning 
xarakteriga  ko‘ra  ikki  gum hga  ajratadi:  a)  sintagmatik  munosabat; 
b)  assotsiativ munosabat.  Bu  ikki  m unosabat aqliy faoliyatimizning 
ikki  shakliga  muvofiq  keladi.
S in tag m atik   m u n o sab at  ikki  va  u n d a n   o rtiq   m u n o sab at 
a ’zolarining aktual ketma-ketligiga asoslansa va in  praesentia b o ‘lsa,
47
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

assotsiativ  m unosabat  bunday  m unosabat  a 'z o la rin i  v irtu al, 
mnemonik qatorga birlashtiradi,  ulaming a ’zolari doimo in avbsentia 
bo'ladi.1