A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Genlarning  ko‘p  tomonlama  ta’siri.  Pleyotropiya.
  Biz  yuqorida  bit­
Bug
‘
doy doni 
rangining 
irsiylanishi 
(polimeriya).
Qizil
  Oq
Pushti
A 
1  
 
 
A 
2 
  
 qizil
pushti
65­ rasm.
och pushti
oq
A
1 
A
1 
A
1 
A
1 
x              a
1 
a
1 
a
2 
a
2 
F
1 
A
1  
 a
1 
A 
2 
  a
2 
A
1  
  a
2
 
 a
1 
A 
2  
  
 a
1  
  a
2 
och qizil
och qizil
A 
1  
 
 
A 
2 
  
A
1  
  a
2
 
 a
1 
A 
2  
  
 a
1  
  a
2 
A
1 
A
1 
A
2 
A
2 
A
1 
A
1 
A
2 
a
2 
A
1 
a
2 
A
2 
A
2 
A
1 
a
1 
A
2 
a
2 
och qizil
A
1 
A
1 
A
2 
a
2 
pushti
pushti
och pushti
A
1 
A
1 
a
2 
a
2 
A
1 
a
1 
A
2 
a
2 
A
1 
a
1 
a
2 
a
2 
A
1 
a
1 
A
2 
A
2 
A
1 
a
1 
A
2 
a
2 
a
1 
a
1 
A
2 
A
2 
a
1 
a
1 
A
2 
a
2 
pushti
och pushti
 pushti
och qizil
 pushti
 pushti
A
1 
a
1 
A
2 
a
2 
a
1 
a
1 
A
2 
a
2 
A
1 
a
1 
a
2 
a
2 
a
1 
a
1 
a
2 
a
2 

---

126
GENETIKA  ASOSLARI
V BO‘LIM
ta  belgining  rivojlanishiga  bir  qancha  genlarning  ta’sirini  ko‘rib  chiqdik. 
Shu  bilan  birga  bitta  genning  bir  qancha  belgining  rivojlanishiga  ta’siri 
ham aniqlangan. Bu hodisa 
pleyotropiya
 deb ataladi. Pleyotropiya hodi sasi 
tabiatda  keng  tarqalgan  bo‘lib,  katta  ahamiyatga  ega.  Bu  hodisa  o‘sim­
liklar  bilan  hayvon larning  ko‘p  genida  uchraydi.  Mi sol  uchun  genetik 
jihatdan  yaxshi  o‘rganilgan  drozofila  meva  pash shasining  ko‘zlarida  pig­
ment  bo‘lmasligini  belgilaydigan  gen  pusht lilikni  kamaytiradi,  ba’zi  ichki 
organlar  rangiga  ta’sir  ko‘rsatadi  va  hayot chanligining  qisqarishiga  sabab 
bo‘ladi. 
Gulli o‘simliklarda gullarning to‘q qizil rangda bo‘lishini ta’min etuv­
chi  gen  ularning  poya  va  shoxlarining  ham  to‘q  qizil  rangda  bo‘lishiga 
daxldordir.  Tovuqlarda  masalan,  jingalak  patli  zotlar  uchraydi.  Bunday 
pat  tovuq  tanasiga  yopishib  turmaydi,  ko‘pincha  sinib  ketadi.  Bu  bilan 
tovuq tanasidan tashqi muhitga ko‘p issiqlik tarqaladi, ovqat hazm qilish, 
yurak­tomir faoliyatining ishi buziladi. Bular esa tovuqning nasl qoldirish 
xususiyatiga va hayotchanligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Ba’zi bir genlarning pleyotrop ta’sirida organizmdagi turli organlarning 
rivojlanishida  katta  o‘zgarishlar  ro‘y  beradi,  natijada  ular  nobud  bo‘la­
di.  Bun day  genlar