A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

39- rasm
.
Yashil evglenaning 
ko
‘
payishi.

---

83
ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI
IV BO‘LIM
Achitqi zamburug
‘
ining
kurtaklanib ko
‘
payishi.
Kovak ichlilarda kurtaklanish: ona 
organizm tanasida mustaqil organizm -
ning hosil bo
‘
lishi.
40- rasm.
41- rasm.
(meduza,  halqali  chuvalchanglar)  yoki 
bir  nechta  bo‘laklarga  bo‘linish 
(oq planariya, ignatanlilar) yo‘li bilan amalga oshadi. Hosil bo‘lgan har bir 
bo‘laklardan yangi rosmana organizmlar rivojla nishi mumkin.
o‘simliklar  olamida  vegetativ  ko‘payish  keng  tarqalgan  bo‘lib,  bunda 
ona organizmning ayrim bo‘lagining ko‘payishi hisobiga yangi organizmlar 
hosil bo‘ladi (84- betdagi 42- rasm). 
Vegetativ  ko‘payishga  o‘simliklarning  qalamchalari,  gajaklari,  ildiz 
bachkisi,  tugunaklari,    piyozchalari  va  ildizpoyalari  orqali  ko‘payishini 
misol qilish mumkin. Kartoshka, batat, shoyigul shakli o‘zgargan yer osti 
poyalari  ya’ni  tugunaklari  orqali;  tol,  terak,  tok,  qorag‘at  qalamchalari 
yordamida, olma, yantoq, olcha, terak kabilar ildiz bachkisi; lola, piyoz, 
sarimsoqpiyoz piyozchalari; qulupnay gajaklari, begoniya bargi ildiz tu-
gunaklari; kartoshkagul, iloq, g‘umay, ajriq, binafsha, shirinmiyalar esa 
ildizpoyasi orqali ko‘payadi. Misol uchun salomalaykum tugunagi hiso-
biga 1 m
2
 joyda 1800 tagacha yangi o‘simlik hosil qiladi. 
Ayrim hayvonlar, ko‘p tukli halqali chuvalchanglarda bo‘laklarga bo‘linib 
ko‘payishni kuzatish mumkin. Bunda chuvalchang tanasi bir nechta bo‘lak-
ka bo‘linadi va bu bo‘laklardan yangi organizm hosil bo‘ladi. Hayvonlarda 
kuza
tiladigan vegetativ ko‘payish asosida regeneratsiya yoki yo‘qolgan qism-

---