A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

letal
,  ya’ni 
halokatga olib keluvchi
  genlar  deb  ataladi. 
Masa lan:  sichqonlarda  jun  rangining  sariq  va  qora  bo‘lishi  bir  juft  allel 
genlarga  (A­a)  bog‘liq.  Bu  gen  retsessiv  gomozigotali  (aa)  holatda  bo‘lsa, 
sichqon  juni ning  ran gi  qora  bo‘ladi.  Juni  sariq  rangda  bo‘lgan  sichqonlar 
doimo  geterozi go ta  (Aa)  ho latda  bo‘ladi.  Sariq  sichqonlar  orasida  dom­
inant  gomozigotali  (AA)  for malari  butunlay  uchramaydi.  Buning  sababi 
junning  sariqliligini  ta’min  etuvchi  gen  dominant  gomozigotali  holatida 
organizmning nobud bo‘lishiga olib keladi. 
Quyidagi  tajribaning  natijasi  buning  isboti  bo‘ladi.  Tajribada    sariq, 
genotipli  (Aa)  ota­ona    sichqonlar  o‘zaro  chatishtirilgan.  Ularning  avlo­
dida sariq va qora rangli sichqonlar hosil bo‘ldi. Lekin ularning miqdoriy 
nisbati  odat­dagicha  3:1  emas,  balki  2:1  holatida  bo‘ldi.  Buning  sababi 
dominant  gomozi gotali  (AA)  sichqonlar  embrional  rivojlanish  davridayoq 
nobud  bo‘ladi.  Demak,  gomozigota  dominant  gen  letal  xususiyatga  ega, 
ya’ni  organizmning  nobud  bo‘lishiga  olib  keladi.  Turli­tuman  o‘simliklar, 
hay vonlar,  mikroorganizmlar  irsiyatini  o‘rganish  bo‘yicha  genetikada 
hozir to‘plangan g‘oyat katta materiallar genlarning ko‘p tomonlama ta’sir 
ko‘rsatishidan  dalolat  beradi.  Genlarning  o‘zaro  hamda  ko‘p  tomonlama 
ta’sir  etishi  xususida  keltirilgan  ma’lumot  va  kuzatuvlar  organizm  irsiy 

---