A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

rcti ile beraber Abdürrahman Dadkhoh Afganistana geçip Hanâbâd civarında Aktepede yerleştiler.
Biz bu sırada Kabilde bulunuyorduk. Khanâbadda bulunan Hacı Sami Bey, pek bedbin mektuplar yazıyordu. Bu münasebetle 5 tem­muzda yazdığım bir mektupla 192 1 ilkteşrininde Bukharada kendisinin, lüzumundan fazla nikbin olup, Paşayı yanlış yola şevketmiş olması gi­bi, şimdi kendi muvaffakiyetsizliği neticesinde gösterdiği bedbinlikle­rin de haksız olduğunu, yazmıştım. Buna cevaben 19 temmuz tarihi ile bana vc Osman Khocaya j'azdığı mektubunda «bedbin değil, yalnız mecruh ve at üzerinde yürüyemez olduğunu ve Türkiyeye dönüp biraz istirahat ettikten sonra, bir gün tekrar dönüp geleceğini» söylemişti. Fa­kat Aııadoludaki eski hesapları yüzünden Cumhuriyet Türkiyesine gi­remedi. Pek yazıklanacak biır suikast tertibatı ile Anadoluya girip, 192 7 yılı 24 ağustosta Çine ile Bozdoğan arasındaki Madran yaylasında jan­darmalar ile olan müsademeler esnasında maktul düştü.
Enver Paşa ve arkadaşlarının muvaffakiyetsizliği Son Basmacılık Türkistan basmacılarının ahvali ruhiyesine fena te­sir edeceği ve isyan hareketlerinin derhal bitip gideceği hakkındak. düşünceler, doğru çıkmadı. Eğer Rusya her tarafta eii boşanıp kâfi miktarda asker sevketmek imkânını bulmasa idi, Tür­kistan millî mücah< desinde hiç bir sekte olmıyacak olduğu, vekayi ile tahakkuk etti. 1923 yılı haziran l 1 inde bolşevikler Ferganede basma­cılıkla cidden mücadele için, Endicanda mahsus bir «inkılâb harbî şû­rası» (Rev-Voyen-Sovyet) teşkil etmek mecburiyetinde kaldılar. Kızıl- ordu Karategine ancak temmuzda girebildi ve 1 7 temmuzda Garm’ı işgal etti. Fuzayıl, Khalbuta ve Rahman Dadkhoh’ların kuvvetleri da­ğıldı. Ağustos 15-19 unda Kızılordu Alay’a geçip Tokhtamet Pansad, Nuvmet Minbaşı fırkalarını dağıtabildiler. Bu sırada bolşevikler ellerine geçen, yahut af va’dine inanıp dehalet eden basmacı öncülerini hep idam ediyorlardı. Başkurdüstan harbiye nazırı muavini olan Evhadi Iş- murzin, Zâmin civarında esir edildikten sonra, Taşkent hapishanesin­den Moskovaya nakledilmişti. Esaretinden bir yıl sonra 6 ağustosta Mos- kovada idam edildi-³⁸). Aîay’da ele geçen Tokhtamet ve Nurmet Bek­ler, Semerkandda ele geçen Karakul, Açıl Toksaba ve diğerleri, Ne- meııgân civarında ele geçen Aman Pehlivan (Nemengânda haziranda), yine Ferganelilerden Bayastan, Islâm Kuli, Kazakbay korbaşılar (Kho- kandda, 7 ilkkânun), Ferganenin büyüğü Muhiddin Bek (ağustosta) ele geçirilerek idam edildiler. Khalbuta kendi arkadaşları tarafından