A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

Enver Paşanın şehit oluşundan bir hafta sonra Hacı Sami Afganistandan (F eyzâbâddan) Hacı Sami ve
Taşkentli Âzem oğlu Kazakbay bir miktar cephane ;ie Şarkî Bukharaya, Dervaza geçtiler. Hacı Sami ile beraber Kabilden gel­miş oian Osman Khoca Feyzâbâdda kaldı. Hacı Sami, Karategin ve Kural ağda bulunan kuvvetleri kendisine çağırıp getirdi ve kendi mak­sadını, «Türkistan millî mücadelesi, ancak genç milliyetperver münev­verler yetişip vatanları için harbe başhyacakları zaman başka bir şekil alabilir, şimdilik bizim işimiz yalnız merhum Paşanın intikamını almak ve yerli ahaliye çeteciliği öğretmektir», şeklinde izah etti. Abdülhamid Arifi, Yusuf Ziya yı ve Mustafa Şahkııl’u Semerkandlı (yukarıda zikri • »< tmn Örgütlü) Hacı Abdülkadirin 30 kadar askeri ile Şugnan (Kho- rug)a gönderdi. Kendisi mevcut kuvvetleri ile Külâb a gitti ve oradaki işleri yoluna koyduktan sonra Karategine geldi. Şugnana gidenler ise Dervaz tümeni «hâkimi» (yani kaymakamı) ve emir taraftarı olan tacik İşan Sultanın «bunlar Enverin adamlarıdır, ceditlerdir, bunlara erzak vermemeli» diye arkalarında iğva edip Şugnan Taciklerini kudurttuğun­dan bir iş yapamadan Dervaza İşan Sultanın kendi yanma, sonra ora­dan da Karategine geldiler. Bu seferlerde Yusuf Ziyaya refakat eden Hacı Abdülkadirin rolü şüpheli görülüp müfsidane bir yol aldığından Hacı Sami tarafından idam edildi ( 1 3 ilkteşrin). İşan Sultan, Hacı Sa- nıiye karşı Lakay İbrahimin Envere karşı oynadığı rolü oynamak isti­yordu. Derken Külâbdaki Ruslar Karategin ile Dervaz aracındaki yolu kesmiş bulundular. Sonkânunun başında (1923) Ferganeyi terketmiş Han Şir Mehmed Bek de bu aralık Karategine geldi ve o gece Kara- teginde bulunmakta olan kardeşi Nur Mehmed Beği askerleri ile bir­likte Ferganeye gönderdi. Hacı Saminin arkadaşlarından birisi tarafın­dan yazılan ve nüshası nezdimde bulunan bir raporda Kürşirmedin bu­radaki faaliyeti pek fena bir surette tasvir edilmektedir: «cahil ve muta­assıp adamdır, ahmaktır, söz dinlemek istidadında ve anlamak iktida­rında değildir, bizim aleyhimizde Lakay Togay Sarı, İbrahim ve İşan Sultanlarla temasa girdi. Külâbdaki Ruslar Dervaz yolunu işgal edip ricat yolumuzu kestiklerinde, vaziyeti ıslah için Hacı Sami sonkânunun başında tertibat aldı. Herkese bir vazife verildi, fakat Şir Mehmed ken­di kuvveti ile işgal edeceği y îre gitmedi. Emrin hilâfına yer aldı. Hacı Sami, İsmail Hakkıyı gönderip iknaa çalıştı ise de, dinletemedi. Niha­yet Danyal ve Faruk Beylerin idaresinde 150 kişilik bir kuvvet gönde­rip Kürşirmet:. silâhsızlandıracak oldu. O da Lakay Togay Sarının adam­larından birisinin yardımı ile yakasını kurtarıp İşan Sultana iltihak etti. Gerçi İsan Sultanın Hacı Samiye karsı müttefikan mücadele etmek hak-