A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

С, H, N, P, S, Ca, Mg, Na, K, Cl, I, Fe, Mn, Cu, Co, Zn,
Mo, V. 
Bu 
elementlaming 
yetishmasligi 
kishi 
organizmi 
faoliyatining buzulishiga olib keladi;
197

---

- aralash elementlar. Ular odam va hayvon organizmida har 
doim 
bor, 
ulaming 
biologik 
ahamiyati 
to‘la 
o‘rganilgan 
emas: 
Ga, Sb, Sr, Br, F, B, Be, Li, Si, Sn, Cs, Al, Ba, Ce, As, Pb,
Ra, Bi, Cd, Ni, Ti, Ag, Th, Hg, U, Se.
- odam va hayvonlar organizmida topilgan, lekin miqdori va 
biologik 
ahamiyati 
aniqlanmagan 
elementlar: Sc, 
TI,
In, La, Pr, 
Sm, 
W, Re, Th 
va boshqalar.
Turli xil xujayra va organizmlaming tuzilishi va hayot 
faoliyati uchun zarur bo‘lgan elementlami biogen elementlar 
deyiladi.
Biogen elementlaming aniq sonini ko‘rsatish hozirgi vaqtda 
juda 
mushkul 
ish, 
chunki juda oz miqdorda bo‘ladigan 
mikroelementlami aniqlash, ulaming biologik ahamiyatini ko‘rsatish 
nixoyatda murakkabdir. Hozirgi paytda 24 ta elementning bilogik 
ahamiyati to4la aniqlangan bo‘lib, bu elementlarga yuqoridagi hayot 
uchun zarur elementlar va aralash elementlar kiradi.
Odam organizmida biogen elementlaming joylanishi
Odam organizmining to‘qimalarida va a ’zolarida makro va 
mikroelementlar 
turli 
miqdorda 
to‘planadi. 
Ko‘pchilik 
mikroelementlar suyak, jigar va muskul to‘qimalarida yig‘iladi. Bu 
a’zolar 
organizmning 
mikroelementlar 
saqlovchi 
zaxiralari 
hisoblanadi.
Elementlar ma’lum a ’zoga nisbatan moyillik ko6rsatadi va 
ulaming
konsentratsiyasi yuqori bo‘ladi. Ma’lumki rux oshkozon osti 
bezida, yod qalqonsimon bezda, ftor tish emalida, alyuminiy, 
mishyak, vannadiy soch va timoqlarda, kadmiy, simob, molibden 
buyrakda, qalay ichak to‘qimalarida brom, marganes, xrom gipofiz 
bezida yig‘iladi. Ba’zi makro- va mikroelementlaming odam 
organizmida joylanishi 31-rasmda keltirilgan.