A. Y. Pentin Xalqaro tadqiqotlarda o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini baholash Tabiiy yo‘nalishdagi fan

TIMSS

---

– 7 –
Rahbar va pedagog kadr 
lar 
ning 
umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida 
o‘qitish va ta’lim olish muhitini 
hamda o‘qituv 
chilarning ish 
sharoitlarini o‘rganish bo‘yicha 
xalqaro baholash dasturlarini (The 
Teaching and Learning International 
Survey – TALIS) tashkil etishga 
kirishildi. 
Ushbu maqsad yo‘lida 
O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi 
Ta’lim sifatini nazorat qilish 
davlat inspeksiyasi huzurida Ta’lim sifatini 
baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni 
amalga oshirish milliy markazi (keyingi 
o‘rinlarda Milliy markaz deb yuritiladi) tashkil 
etildi. Milliy markazga hukumat qarori asosida xalqaro 
t a d q i q o t l a r n i n g 
baholash dasturlari yo‘nalishlaridagi savollar milliy bazasini shakllantirish, xalqaro 
tadqiqotlar haqida qo‘shimcha metodik qo‘llanma va adabiyotlar yaratish, iqtidorli 
pedagog kadrlarni xalqaro baholash dasturlari bo‘yicha ilmiy tadqiqotlarga jalb 
qilish kabi bir qator vazifalar yuklatildi.
Mazkur qo‘llanma PISA dasturining tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonlik yo‘nalishiga 
oid ma’lumotlar asosida tayyorlangan bo‘lib, unda 2000-2015-yillarda o‘tkazilgan 
tadqiqotlar uchun tayyorlangan va e’lon qilingan ochiq topshiriqlardan namunalar 
keltirilgan.
Ushbu qo‘llanmadan umumta’lim muassasalarida sinfdan tashqari to‘garak 
mashg’ulotlarida o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini oshirish, 
berilgan topshiriqlarni bajarish orqali ularning ijodiy, mantiqiy, tanqidiy fikrlash va 
hayotiy muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish, bu borada o‘quvchilar 
bilimidagi bo‘shliqlarni aniqlash, shuningdek, 2021-yilda o‘tkaziladigan PISA 
tadqiqotiga tayyorlashda foydalanish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, mazkur 
qo‘llanmadan o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini rivojlantirish 
bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borish, qo‘shimcha o‘quv-uslubiy qo‘llanma va 
adabiyotlar yaratishda foydalanish mumkin.
Qo‘llanmadan o‘rin olgan topshiriqlar o‘qituvchi va o‘quvchilarga PISA 
topshiriqlarining tuzilishi, uning o‘ziga xos xususiyatlari haqida tasavvur hosil 
qilishga yordam beradi. Har bir PISA topshirig‘i bir yoki bir nechta savolni o‘z ichiga 
oladi. Savollar bir yoki bir nechta javob varianti tanlanadigan yoki javobi yoziladigan 
bo‘ladi. PISA 2000, PISA 2006 topshiriqlarining murakkablik darajasiga ko‘ra,