A. X. Sulliyev, I. M. Bedritskiy, O. T. Boltayev

Neft asosidagi ba’zi kabel moylarining fizik va kimyoviy xossalari

Ko’rsatkichlar	Moyning navlari
	S-220	MN-4	KM-25	MB
Zichligi, kg/m^3	840	<900	>900	860
Kinematik qovushqoqligi,10^-6m^2/s	800	40	-	150
Alangalanish harorati,^0C	180	135	225	96
Qotish harorati, ^0C	-30	-45	-10	-70
Tgδ(50Gs,t =100 ^0C)	0,002	0,008	0,005	0,005
Er	2,25	2,2	2,15	-
P, Om∙m	1012	1911	2∙10^10	-
Et, MV/m	21	18	15	-

KM-25 navli kabel moyi shu kuchlanishi 135 kV bolgan kabelning qog’oz izolyatsiyasini shimdirishda ishlatiladi. MN-4 navli kabel moyi esa yuqori bosimli, katta kuchlanish (110-500 kV) kabellarning maxsus kanallarini to’latishda qo’llaniladi. Quvur ichidan o’tkaziladigan, 110-500 kV kuchlanish yuqori bosimda ishlaydigan kabellarning quvuri yaxshilab tozalangan S-220 navli kabel moyi bilan to’ldiriladi.⁹⁴

Suyuq sintetik dielektriklar. Neft mahsulotidan ishlab chiqarilgan izolyatsiya moylari o’zining afzal tomonlari bilan birga ba’zi kamchiliklar (eskirish, chaqnash va alangalanish xavfi, portlashdan ham holi emas. Ana shu

⁹⁴ T.K. Basak. Electrical engineering materials. New Age Intenational, Nil edition. USA, 2009. 81-bet

sababli shuningdek, yuqori qiymatli dielektrik singdiruvchanlikka erishish maqsadida suyuq sintetik dielektriklar ishlab chiqarildi. Bunga misol qilib, keng miqyosda qo’llab kelinadigan xlorlangan uglevodorodlarni olish mumkin. Turli xil uglevodorodlar molekulalaridagi vodorod atomi o’rniga xlor atomini kiritish orqali xlorlangan uglevodorodlar , ya’ni xlorlangan difenil olinadi. Xlorlangan difenil tarkibidagi xlor miqdori 43 dan 67% gacha oshirilsa, quyuq yoki mumsimon modda hosil bo’ladi. Vodorod atomi o’rnidagi xlor atomlarining miqdori oshirilishi natijasida modda quyuqlashib, zichligi ortadi va uning qotish harorati pasayadi.

2.9-jadval.