A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

7.3-rasm. Marten pechi.
Keyinchalik 
regeneratorlar 
pechdan 
chiquvchi 
yonish 
mahsulotlari  issiqligi  hisobiga qizib,  pechga haydab turiladigan  sovuq 
gaz  bilan  havoni  kerakli  haroratgacha  qizdirib  turadi.  Qizigan  gaz  va 
havoning harorati regeneratorlaming yuqori  qismida  1100°C  ga yaqin
122

---

boMadi.  Regeneratorlardan pechga haydalayotgan  gaz bilan havo pech 
og'zida  aralashib  yonadi.  Pechga  kiritilgan  shixta  materiallari  yonuv- 
clti  gaz  mahsulotlari  issiqligi  ta’sirida  qizib,  suyuqlana  boshlaydi. 
Yonish  mahsulotlari  pech  vannasining  yuza  qismidan  o‘tib,  ikkinchi 
juft  regeneratorlarni  qizdiradi.  Pechdan  chiqayotgan  yonish  mahsu­
lotlari  mo‘ridan  chiqib  ketadi.  Birinchi juft  regeneratorlar kameralari 
liaydalgan  havo  va  gazni  yetarli  darajada qizdira olmaydigan  darajada 
sovigach,  maxsus  klapanlar  vositasida  yonish  mahsulotlarining 
linrakat yo‘nalishi o'zgartiriladi.
Marten  pechlarida  qayta  ishlanuvchi  shixta  materiallarini  eritish 
quyidagi  ikki variantda olib boriladi:
• skrap-jarayon;
• skrap-ruda jarayoni.
Mashinasozlik  va  kichik  metallurgiya  korxonalarida  sifatli 
poMatlar olishda  skrap-jarayon  qo‘llaniladi.  Bunda  shixtaning  55-75 
%  temir-tersak,  qolgani  esa  qayta  ishlanadigan  cho‘yandan  iborat 
boMadi.
Domna  pechlari  mavjud  boMgan  yirik  metallurgiya korxonalarida 
skrap-ruda  jarayoni  ishlatiladi.  Bunda  shixtaning  60-75  %  suyuq 
cho‘yandan, qolgani esa po‘lat skrapdan  iborat bo'ladi.
Zamonaviy pechlarning sig‘imi 200-900 tn atrofida bo iib,  ularda 
uglerodli,  kam  va  o ‘rtacha  legirlangan  po‘latlar  olinadi.  Bunday 
pechlar  yordamida  olingan  po‘latlar  pech  gazlari  bilan  birmuncha 
ko‘proq  to‘yinganligi  yuqori  legirlangan  asbobsozlik  va  maxsus 
xossali po‘latlar olishni cheklaydi.