A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

Maxsus  cho‘yanlar.  Bu  cho‘yanlar  tarkibidagi  doimiy  mavjud 
element  Si,  Mn  laming  miqdori  odatdagi  cho‘yanlamikiga  nisbatan 
ko‘p bo iad i.
Shuni qayd etish kerakki, cho‘yanlaming asosiy stmkturasidan tash­
qari tarkibidagi grafitning qanday shaklda boiishiga qarab  ular kulrang, 
juda  puxta  va  bolg‘alanuvchan  cho‘yanlarga  ham  ajratiladi.  Kulrang 
cho‘yanlardan juda  puxta  cho‘yanlar  olish  maqsadida  suyuq  holatdagi 
cho‘yanga oz miqdorda Mg, yoki boshqa elementlar qo‘shiladi.
Bolg‘alanuvchan  cho‘yanlar  olish  uchun  esa  oq  cho‘yanlar 
quymalari maxsus rejimda yumshatiladi.
Domna  shlagi.  Shlakdan  shlak  paxtasi,  g ish t,  sement,  shlak 
bloklari va boshqa materiallar olishda foydalaniladi.
Domna  gazi.  0 ‘rtacha  bir  tonna  cho‘yan  olinganda  3000  m
3 
hajmgacha domna  gazi ajraladi.  Bu gaz tarkibida 26-32 % CO, 2-4 % 
H2, 0,2-0,4 % CH
4
,  8-10 % C 0
2
 va 56-63  % N
2
 boiadi.
Domna  gazining  tarkibidagi  ko‘pgina  yonuvchi  gazlar  tozalan- 
gach,  ulardan  havo  qizdirgichlarda,  bug‘  qozonlarida  va  boshqa 
joylarda y o q ilg i sifatida keng foydalaniladi.