A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

asosiy qismlari jumlasiga 
old yuzasi asosiy orqa
keskichning uchi kiradu
yuzasi, yordamchi orqa
11.2-rasm. Keskichning 
asosiy qismlari.
yuzasi, asosiy kesuvchi 
qirrasi, yordamchi
Keskich kallagining
kesuvchi qirrasi va
orq a yuza
11.3. Kesish  rejimidagi asosiy elementlar
Har qanday tuzilishdagi  dastgohlar yordamida tanavordan yo‘nish 
jarayoni  kesish  jarayonining  bir  qator  asosiy  elementlari  tufayli 
amalga  oshiriladi.  Kesish  tezligi,  kesish  chuqurligi,  surish  tezligi 
(surish  qiymati)  va  boshqalar  kesish  jarayonining  asosiy  elementlari 
jumlasiga kiradi.
1. 
Kesish  tezligi  (o)  deb,  tanavor yoki  keskichning asosiy  harakat 
yo‘nalishi  bo‘yicha  siljishiga  aytiladi.  Agar  asosiy  harakat  aylanma 
bo‘lsa, uning formulasi quyidagicha bo‘ladi:
bunda,  n  -  tanavoming  (shpindelning)  minutiga  aylanishlar  soni,
D -  yo‘nilayotgan tanavoming diametri, mm;
Agar  asosiy  harakat  ilgarilanma-qaytar  harakat  bo‘lsa,  uning 
kesish tezligi quyidagi formula bilan topiladi:
u = — —(/n/min), 
1000
180

---

bunda, L -  keskichning yurish (yo‘nish) uzunligi, mm;
n -  ikkilamchi yurishlar (arakatlar) soni, min-
1
;
t>i -  ish harakati tezligi, m/min;
us -  salt yurish tezligi, m/min.
2.  Kesish  chuqurligi  (t)  deb  keskichning  bir  o‘tishida tanavordan 
yo‘nib  olingan  qatlamning  qalinligiga  aytiladi.  Detalni  yo‘nish 
jarayonida
D - d
t = ------- mm
2
boiadi.  Bunda, 
D  -   ishlov  beriladigan  tanavoming  diametri, 
mm;
d -  ishlov berilgan yuzaning diametri, mm.
Parmalashda  esa kesish  chuqurligi  parma  diametrining  yarmiga 
teng.
3.  Surish  tezligi  (S)  deb,  tanavor  bir  marta  aylanganda 
keskichning  surish  harakati  yo‘nalishidagi  siljishini  aytiladi  (birligi: 
frezalashda -  mm/min; yo‘nish va parmalashda -  mm/ayl va h.).
Bir vaqtning o‘zida parmaning ikkala kesuvchi  qirrasi  ishlaganligi 
uchun  har  bir  kesuvchi  qirrasiga  to‘g‘ri  keladigan  surish  qiymati 
quyidagicha bo‘ladi: