А. Туркманов бухгалтерия ҳисoби

4. Aksiz solig’i hisobi
Aksiz solig’i sof daromad narxida va qo’shilgan qiymat solig’iga tortiladigan bazada hisobga olinadigan, bilvosita soliq sifatida byudjetga to’lanadigan soliqdir.
Aksiz solig’i Soliq kodeksining 229 - 241 moddalari bo’yicha tartibga solinadi va aksiz solig’i to’lovchilari bo’lib;

• 
  O’zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig’i solinadigan tovarlarni (aksiz to’lanadigan tovarlarni) ishlab chiqaruvchilar;
  
• 
  O’zbekiston Respublikasining bojxona hududiga aksiz to’lanadigan tovarlarni import qiluvchilar;
  
• 
  oddiy shirkat aksiz to’lanadigan tovar ishlab chiqargan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasining oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan sherigi (ishtirokchisi).
  
• 
  Aksiz to’lanadigan tovarlarning ayrim turlari bo’yicha aksiz to’lanadigan tovarlar ishlab chiqaruvchi bo’lmagan shaxs O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan aksiz solig’ini to’lovchi etib belgilanishi mumkin.
  

Aksiz solig’ining stavkalari mutlaq summada (qat’iy) belgilangan aksiz to’lanadigan tovarlar bo’yicha soliq solinadigan baza aksiz to’lanadigan tovarlarning naturada ifodalangan hajmi asosida aniqlanadi.
Sotilish qiymatiga:
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti;
K-t 9010-"Тayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
Aksiz solig’i qiymatiga:
D-t 9010-"Тayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
K-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti.
Aksiz solig’i byudjetga o’tkazilganda:
D-t 6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzdorlik" schyoti.
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti.
Тovarga ilova qilinadigan hujjatlarda ko’rsatilgan mahsulot yuklab jo’natilgan kun sotish kuni deb hisoblanadi.
Aksiz markalari uchun haq to’laganda:
Debet 5610- «Pul ekvivalentlari (turlari bo’yicha)»
Kredit 5110-«Hisob-kitob schyoti».
Markalangan mahsulot yuklab jo’natilishiga qarab sarflangan aksiz markalari summasiga buxgalteriya yozuvi qayd etiladi:
Debet 9410 - «Sotish xarajatlari»
Kredit 5610 - «Pul ekvivalentlari (turlari bo’yicha)».