А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

9.8. Солиқ тўлагунга қадар фойдани аниқлаш ва солиққа тортишни ҳисобда акс 
эттириш. 
Қонунчиликда белгиланган даромад (фойда) солиғи бўйича йил давомида ҳисобланган 
бўнак тўловлари ва қайта ҳисоблаш бўйича ҳақиқатда фойдадан тўловларни ҳисобга олиш учун 
қуйидаги счётлар мўлжалланган: 
9810 “Даромад (фойда) солиғи бўйича харажатлар”; 
9820 “Фойдадан ҳисобланган бошқа солиқлар ва йиғимлар бўйича харажатлар”. 
Солиқлар ва йиғимларни тўлаш учун фойданинг ишлатилишини ҳисобга олувчи счётлар 
(9800)нинг боғланиши 
№ 
Хўжалик муомалаларининг мазмуни 
Счётларнинг боғланиши 
Дебет 
Кредит 
1 
Фойдадан бюджетга тўловлар бўйича йил давомида 
ҳисобланган суммалар 
9810, 9820 
6410 
2 
Ҳисобот даврининг охирида солиқлар ва йиғимларни 
тўлаш учун фойданинг ишлатилишини ҳисобга 
олувчи счётларнинг ёпилиши 
9910 
9810, 9820 
9. Соф фойдани аниқлаш ва тақсимлаш ҳисоби. 
 
Йилнинг сой фойдаси, у солиқ тўлангандан кейин хўжалик юритувчи субъект ихтиғрида 
қолади, ўзида даромад (фойда)дан тўланадиган солиқни ва минус қонун ҳужжатларида назарда 
тутилган бошқа солиқлар ва тўловларни чиқариб ташлаган ҳолда солиқлар тўлангунга қадар 
олинган фойдани ифодалайди: 
СФ = СТФ-ДС-БС, 
бунда, 
СФ – соф фойда; 
ДС – даромад (фойда)дан тўланадиган солиқ; 
БС – бошқа солиқлар ва тўловлар. 
Фойданинг тақсимланиши деганда унинг истеъмол ва жамғаришга йўналтирилиши, 
жорий давр фойдасининг солиқлар тўлови, ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва захиралашга 
ҳамда капитал эгалари ўртасидаги шартлар, келишувларга биноан тақсимланиши тушунилади. 
Фойда қуйидагича тақсимланади: 
-
солиқ қонунчилигига мувофиқ давлат бюджетига солиқлар, йиғимлар ва тўловларга; 
-
ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва захиралашга; 
-
акция ва капитал эгаларига дивидендлар тўлашга. 

---

151 
Ҳисобот даврининг тугаши билан йиллик молиявий ҳисобот тузишда 9910 “Якуний 
молиявий натижа” счёти 8710 “Ҳисобот даврининг тақсимланмаган фойдаси (қопланмаган 
зарари)” счёти билан боғланган ҳолда ёпилади. 
Якуний молиявий натижани ҳисобга олувчи счётлар (9900)нинг боғланиши